Aften

Wie ooit één of meer aften heeft gehad, weet hoe pijnlijk deze kleine melkachtige blaasjes in de mond kunnen zijn. Maar wat is een aft eigenlijk en kun je er iets aan doen als je er eentje hebt? We proberen je er in deze blog een antwoord op te geven.

Een aft gaat door het leven onder de mooie naam stomatitis aphtosa. Stoma betekent mond, itis is een ontsteking en aphtosa komt uit het Oud Grieks en staat voor branden. Het is een grijswit zweertje met een rode rand van meestal 5 tot 10 millimeter doorsnee. Je vindt aften zowel op het wangslijmvlies, als op het tandvlees, de lip, tong of het verhemelte. Aften zijn de meest voorkomende ziekten in de mond en beginnen meestal vanaf een jaar of twintig te verschijnen. Opvallend is dat vrouwen er vaker last van hebben dan mannen. Wat op een relatie met hormonen zou kunnen duiden.

Aften worden onderverdeeld in drie categorieën:

• Kleine aften: per keer zijn die er tussen de één en vier. Ze zijn ongeveer een week actief en genezen meestal zonder litteken.
• Grote aften: aften die maximaal met twee tegelijkertijd verschijnen en een grootte kunnen hebben van wel 3 centimeter. Ze dringen diep in het slijmvlies door en genezen pas na enkele weken. Vaak blijft er een litteken achter.
• Herpetiforme aften: een zeer zeldzame vorm van hele kleine aften (niet groter dan een speldeknop) maar die wel in grote getale voorkomen, soms wel met honderd tegelijk. Ze zitten vaak aan de binnenkant van de lip of op het randje van de tong en lijken erg op een koortslip – herpes labialis (vandaar ook de naam herpetiforme aften). Deze aften worden echter niet door het herpesvirus veroorzaakt!

Aften hebben met elkaar gemeen dat ze erg pijnlijk zijn. Toch zijn ze over het algemeen onschuldig en ook niet besmettelijk. De pijn ontstaat omdat een aft openbarst, wat het mondslijmvlies beschadigt. Het zweertje gaat vervolgens ontsteken en dit geeft een branderig gevoel en soms zelfs een heftige pijn.

Triggers

De precieze oorzaak van het ontstaan van aften is tot op heden nog niet bekend, maar het is inmiddels wel duidelijk dat er bepaalde triggers zijn die aften kunnen uitlokken. Zo blijken het hebben van stress of van een verzakt immuunsysteem het ontstaan van aften te stimuleren. Ook denkt men dat een tekort aan vitamine B12 (cobalamine) dat onder andere nodig is voor celdeling en bloedvorming, of aan zink, een sporenelement nodig voor wondgenezing, een rol speelt. Daarnaast denkt men dat ook hormonale invloeden een rol kunnen spelen.

Een aft is gemakkelijk te herkennen aan zijn melkwitte of wat gelige kleur en een rode rand. Een diagnose is dan ook zeer gemakkelijk te stellen. Alleen de herpetiforme aft wordt nogal eens verward met een herpes labialisinfectie. Een behandeling is er echter niet, behalve een symptomatische. Dit betekent dat alleen de symptomen, zoals de pijn, verlicht kunnen worden. Dit kan met een gel of tinctuur met hierin het plaatselijk verdovende middel lidocaïne. Het aanstippen van de aft met een wattenstaafje of kwastje met lidocaïne, helpt de pijn te verminderen, dit duurt helaas niet langer dan een uur. Aanstippen mag tot acht keer per dag.

Als er eenmaal een aft in de mond is geweest, is de kans groot dat deze een keer terugkomt. Dit is heel lastig te voorkomen. Het is in ieder geval belangrijk te zorgen voor een gezond gebit en ervoor te zorgen dat er niet te hard gepoetst wordt, om wondjes in het slijmvlies te voorkomen, waaruit een aft zou kunnen ontstaan. Ook is het hebben van een goede weerstand belangrijk. Aften genezen meestal spontaan en een bezoek aan de huisarts of tandarts is dan ook niet nodig. Alleen als de genezing langer dan drie weken op zich laat wachten, en/of er koorts of een ziek gevoel optreedt, dan is het verstandig contact met de huisarts op te nemen om een onderliggende ziekte uit te sluiten.

Heb je vragen over middelen die helpen de pijn van een aft te verlichten? Neem dan contact op met je apotheker.