Antidepressiva, hoe werken ze precies?

Antidepressiva zijn medicijnen die specifiek bedoeld zijn om stemming te verbeteren. Ze worden over het algemeen voorgeschreven bij klachten van langdurige somberheid, ook wel depressie genoemd en bij mensen die last hebben van angstgevoelens. Over hoe antidepressiva werken, lees je meer in deze blog.

Iedereen is wel eens somber of verdrietig. Dat zijn gevoelens die bij het leven horen en die een reactie zijn op vervelende gebeurtenissen. Ben je echter langere tijd somber, heb je nergens zin in en lukt het je niet meer om de positieve zaken van het leven te zien, dan is het mogelijk dat je in een depressie terecht bent gekomen. De precieze oorzaak van een depressie is nog steeds niet helemaal duidelijk. Wetenschappers denken dat het een combinatie van factoren moet zijn en dat een depressie zowel biologische, als psychische en sociale aspecten heeft die samenkomen.

Het hebben van een depressie komt veel voor, het is in Nederland zelfs de meest voorkomende psychische aandoening. Bijna twintig procent van alle Nederlanders krijgt in zijn of haar leven een of meer keren te maken met een depressie.

Een depressie kan op verschillende manieren behandeld worden, waaronder met medicatie; met antidepressiva. Van deze antidepressiva is aangetoond dat ze effectief kunnen werken bij matige tot ernstige depressies en bij mensen bij wie een depressie chronisch is. Echter hebben onderzoeken ook uitgewezen dat antidepressiva lang niet bij iedereen goed werken; in ongeveer veertig procent van de gevallen geven antidepressiva niet het gewenste resultaat.

De verschillende antidepressiva

Antidepressiva zijn onder te verdelen in drie groepen:

• Klassieke antidepressiva
• Moderne antidepressiva
• MAO-remmers

Klassieke antidepressiva

Klassieke antidepressiva zijn al op de markt vanaf het einde van de jaren vijftig van de vorige eeuw. Ze zijn over het algemeen heel effectief bij mensen met een ernstige depressie, maar ze kennen flink wat bijwerkingen en een overdosis kan zeer gevaarlijk zijn. Omdat een van de bijwerkingen in de eerste weken het hebben van suïcidale gevoelens kan zijn, is een zeer strenge begeleiding van - soms zelfs- levensbelang.

Moderne antidepressiva

Moderne antidepressiva worden ook wel SSRI’s oftewel selectieve serotonine heropname remmers genoemd. Serotonine is een neurotransmitter, een boodschapperstof die een stimulerende werking heeft op diverse processen in ons lichaam. Het wordt in de volksmond ook het gelukshormoon genoemd.

Neurotransmitters zijn chemische stofjes in ons lichaam die prikkels overdragen tussen zenuwcellen en bijvoorbeeld spiercellen. Deze stofjes worden aangemaakt in de uiteinden van een zenuwcel. Hier ligt altijd een voorraadje klaar, dat à la seconde uitgestoten kan worden. Niet alle neurotransmitters in het lichaam hebben dezelfde werking. Zo bestaan er prikkelende neurotransmitters die aanzetten tot actie, zoals histamine en adrenaline, maar ook remmende neurotransmitters en serotonine is er hier een van. Serotonine regelt onder meer slaap, pijn, honger, spijsvertering, het zelfvertrouwen en stemming, emotie en gedrag.

Als er neurotransmitter vrijkomt, wordt de chemische stof ook weer snel opgenomen door de zenuwcel waaruit het afkomstig is. Dit zodat het effect niet langer aanhoudt dan dat nodig is. SSRI antidepressiva remmen die snelle heropname in de zenuwcel, waardoor de stof, in dit geval dus serotonine, langer werkzaam blijft.

Tekst gaat verder onder de video

MAO-remmers

MAO-remmers, wat staat voor Mono-Amine-Oxidase remmers, zijn medicijnen die in Nederland niet meer geregistreerd staan en dus ook niet heel frequent meer worden voorgeschreven. Maar dat gebeurt nog wel. Deze medicijnen remmen het enzym dat serotonine (en ook noradrenaline en dopamine) afbreekt, waardoor het langer actief blijft in het lichaam. MAO-remmers hebben vaak behoorlijke bijwerkingen. Zo komen bloeddrukdalingen en wazig zien vaak voor. Ook zijn MAO-remmers moeilijk combineerbaar met andere medicijnen, waardoor ze dan ook beslist geen eerste keus zijn in het bestrijden van een depressie.

Antidepressiva zijn geen medicijnen die direct werkzaam zijn en die je kortdurend kunt gebruiken om van sombere gevoelens af te komen. Niet ieder medicijn werkt ook even effectief bij iedereen. Het is vaak een kwestie van uitproberen of een bepaald medicijn effect heeft, als dit zo is treedt er meestal een verbetering in welbevinden op na zo’n drie à vier weken. Daarna is het verstandig de antidepressiva voor langere tijd te gebruiken en er niet zomaar mee te stoppen, maar ze langzaam af te bouwen, als een arts aangeeft dat stoppen tot de mogelijkheden behoort. Bij een aantal mensen komen de sombere gevoelens dan weer terug; zij zullen misschien wel hun hele leven antidepressiva moeten blijven gebruiken.