Corona en de coronavarianten – een aantal ins- en outs

Bij het publiceren van deze blog (juli 2022) zitten we opnieuw midden in een coronagolf. Dit keer met besmettingen van de BA.5 sub-variant van omikron, de coronavariant die eind november 2021 voor het eerst opdook in Zuid-Afrika en die nu wereldwijd de dominante coronavariant is. Inmiddels heeft omikron een aantal sub-varianten en hebben wij dus te lijden van BA.5, met als verschijnselen; zware vermoeidheid, een loopneus, hoesten, keelpijn en pijn in het lichaam. Het blijkt dat deze omikron sub-variant minder gevoelig is voor de immuniteit die velen van ons inmiddels hebben opgebouwd en dit maakt dat mensen die al eerder met corona besmet zijn geweest, omikron BA.5 toch kunnen oplopen.

Omdat omikron BA.5 van zichzelf ook nog eens heel erg besmettelijk is – volgens onderzoek van de universiteit van Hongkong vermenigvuldigt omikron zich 70x sneller in de luchtwegen dan de deltavariant - neemt de besmettingsgraad snel toe. Maar voor zover men nu weet, brengt omikron gelukkig veel minder schade toe aan de longen, dan de alfa- en de deltavariant. Hierdoor is de kans op opname op een IC-afdeling een stuk kleiner, net als de kans om aan omikron te overlijden.

Echter omdat er bij ziekteverschijnselen geen PCR-test via de GGD meer nodig is, is het werkelijke aantal besmettingen op dit moment niet meer goed vast te stellen. Wel wordt rioolwater steeds onderzocht op de aanwezigheid van het coronavirus en stijgen de waarden van omikron hierin nog steeds.

BA.2.75

Inmiddels is op 26 juni 2022 in Gelderland weer een nieuwe variant van omikron opgedoken. Ditmaal een sub-sub-variant van omikron BA.2, die de naam BA.2.75 (de 75ste variant van BA.2) heeft gekregen. In de volksmond staat deze inmiddels bekend onder de naam centaurus. Deze sub-sub-variant dook in mei voor het eerst op in India en is daar nu dé dominante variant. De ziekteverschijnselen ervan vallen gelukkig wel mee; mensen geven aan slechts enkele dagen milde klachten te ervaren.

De naam centaurus wordt door de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie) en het RIVM overigens niet gebruikt. En het is dan ook geen officiële naam. De naam is verzonnen door een corona-twitteraar genaamd Xabier Ostale, die twitterde dat hij nieuwe coronavarianten voortaan naar sterrenbeelden zou vernoemen en dit is door verschillende media opgepakt.

Tekst gaat verder onder de video

Maar hoe zit het nu precies met de namen van de coronavarianten?

Meestal worden virussen vernoemd naar de geografische regio waar ze voor het eerst zijn ontdekt. Zo is Zika een woud in Oeganda en Ebola een riviertje in de Democratische republiek Congo. Maar het blijkt dat uitbraken en epidemieën die naar een plaats zijn vernoemd, erg stigmatiserend werken. Dit omdat men die plek altijd met iets vreselijks blijft associëren. In 2015 heeft de WHO dan ook een richtlijn gepubliceerd voor naamgeving van nieuwe infectieziekten. Hierin staat dat namen van locaties, eigennamen en namen van diersoorten zoveel mogelijk moeten worden vermeden. Infectieziekten moeten worden aangeduid met de letters van de aminozuren die muteren en met cijfers.

Corona en alle coronavarianten hebben dan ook nu letters en cijfers en deze worden volgens een systeem, dat Pango heet, geclassificeerd. Dit systeem leest zich als een soort stamboom. De naam begint met een A of een B en soms met beide letters tegelijk. Hiermee worden de twee basisafstammingslijnen van het virus, ontstaan in China, weergegeven. Daarna volgt een getal. Zo is B.1 de eerste mutatie van de oorspronkelijke B lijn en zo betekent BA.5 de vijfde variant van beide lijnen. Maar omdat er ondertussen ook varianten zijn met de naam B.1.351 (de 351ste variant) wordt het voor ons leken wel heel ingewikkeld om nog te weten welke (sub)variant er op dit moment heerst.

Daarom heeft de WHO opdracht gegeven aan een panel van virologen om nieuwe namen aan de varianten te geven, die voor iedereen op de wereld uit te spreken zijn. Uiteindelijk heeft men gekozen voor de letters van het Griekse alfabet en inmiddels zijn we al beland bij letter nummer 15: omikron dus.

Nu en xi

Misschien verwachtte je na alfa, bèta, gamma en delta, de naam epsilon – de vijfde letter van het alfabet. En er is ook een coronavariant met die naam, net zo als ook zeta, eta, theta, jota, kappa, lambda en nu dat zijn. Deze varianten zijn echter zo onbeduidend gebleken, dat we er niet of nauwelijks iets van gehoord hebben. De kenners van het Griekse alfabet missen waarschijnlijk wel twee letters: nu en xi. Deze beide letters zijn wel overgeslagen. Nu omdat dat te veel klinkt naar new en xi omdat dit een in China een veelvoorkomende achternaam is, zelfs de president heet zo, en dat zou stigmatiserend kunnen zijn. Zo zijn we dus aangeland bij letter nummer vijftien omikron.

Het Griekse alfabet telt echter maar 23 letters en omega is de laatste. Omdat men nu al denkt dat COVID-19 dan nog niet klaar is met muteren, heeft de WHO al aangegeven hierna waarschijnlijk over te gaan op sterrenbeelden. De hierboven genoemde corona-twitteraar heeft er waarschijnlijk vast een voorschot opgenomen.