De houdbaarheid van geneesmiddelen

Elk medicijn dat je gebruik, het maakt niet uit waarvoor, heeft een houdbaarheidsdatum, die verschilt per medicijn. Hierbij moet wel onderscheid gemaakt worden tussen de uiterste gebruiksdatum (de exp. dat) en de uiterste bewaardatum. Is een verpakking ongeopend dan kan een medicijn veilig gebruikt worden tot de uiterste gebruiksdatum, is een verpakking open dan wordt de uiterste bewaardatum van belang. Het is belangrijk je altijd aan deze data te houden en medicijnen niet meer te gebruiken als deze data verstreken zijn. Heb je hier vragen over dan is het verstandig om contact op te nemen met de apotheek. Naast de exp. dat.; de expiry of expiration date oftewel de uiterste houdbaarheidsdatum, vind je op de verpakking ook nog de datum waarop het medicijn gemaakt is; de LOT. Deze laatste wordt weergeven in jaartal – maand – dag, waarbij voor de maanden een letter gebruikt wordt. (A = januari – L = december).

Is een verpakking eenmaal geopend, dan zijn medicijnen vaak niet meer houdbaar tot de uiterste gebruiksdatum, maar moet rekening gehouden worden met de uiterste bewaardatum. Vaak staat deze ook op de verpakking vermeld: na openen … houdbaar. Deze bewaardatum is sterk afhankelijk van het soort medicijn. Zo zijn sommige medicijnen lang houdbaar mits ze op de juiste wijze bewaard worden en andere maar heel kort. In deze laatste categorie vallen onder meer medicijnen die gemaakt zijn op water- of oliebasis. Denk hierbij aan (antibiotica)drankjes, oog-, neus- en oordruppels, zalven en crèmes. Zij bederven relatief snel. Dit komt omdat ze, ook al zijn er meestal wel conserveermiddelen aan toegevoegd, gevoelig zijn voor micro-organismen, als schimmels en bacteriën. Vooral oogdruppels zijn hiervoor erg gevoelig en het is dan ook het advies deze nooit langer dan een maand na opening te gebruiken.

Tekst gaat verder onder de video

Waarom hebben medicijnen een houdbaarheidsdatum?

Nadat medicijnen gefabriceerd zijn, ondergaan ze langzaam veranderingen in de samenstelling, door chemische en fysische reacties. Dit zorgt ervoor dat de werkzame stof afneemt, dat er giftige stoffen ontstaan of dat de steriliteit (het niet aanwezig zijn van micro-organismen) achteruitgaat. Fabrikanten proberen deze processen wel te beïnvloeden door onder meer de verpakking van de medicijnen zo goed mogelijk te laten zijn. Zo is licht een beïnvloedende factor en zal men het medicijn zo verpakken dat er zo min mogelijk licht bij kan komen. Dit doet men door karton en aluminium of bruin glas te gebruiken.

Ook wordt rekening gehouden met een zo optimaal mogelijke hygiëne, door eenmalige verpakkingen te gebruiken of aluminium doordrukstrips. Daarnaast geeft men vaak het advies medicijnen koel (niet hoger dan kamertemperatuur|) en donker te bewaren. Let op: sommige medicijnen kunnen niet tegen vocht. Dit zijn bijvoorbeeld medicijnen die acetylsalicylzuur bevatten, zoals Aspirine®. Het is dan ook raadzaam deze medicijnen nooit in een vochtige omgeving, zoals een badkamer te bewaren. Ruikt een medicijn met acetylsalicylzuur naar azijn, dan is het zaak dit niet meer de gebruiken!

Hoelang zijn medicijnen na openen te gebruiken?

Oogdruppels: oogdruppels zijn na opening maximaal één maand houdbaar.

Neus- en oordruppels: neus- en oordruppels zijn over het algemeen drie tot zes maanden na opening te gebruiken; lees hiervoor de bijsluiter.

Zetpillen: zetpillen zijn maximaal één jaar houdbaar.

Poeders, tabletten en dragees: kun je vaak twee jaar bewaren, maar de werking kan in die tijd wel afnemen. Gebruik deze medicijnen niet als de kleur anders is of als er brokken ontstaan. Zijn tabletten aan elkaar gekleefd, gebruik ze dan niet.

Vloeibare medicijnen en drankjes: zijn na openen zes maanden houdbaar. Gebruik ze niet als ze troebel zijn of als er vlokken in te zien zijn.

Zalf: een zalf is tot één jaar houdbaar na het openen. De vetten en oliën in de zalf kunnen wel bederven, wees hier alert op!

Crème: crème in een tube is na openen één jaar houdbaar, maar crème in een pot is dat maar drie maanden. Dit komt omdat er in een pot sneller bacteriën (via de handen) terechtkomen.

Tips voor het bewaren van medicijnen

• Schrijf altijd de datum van openen van het medicijn op de verpakking.
• Draag zorg voor een goede hygiëne; was handen, bewaar tubes en potten met dop en maak tuitjes en pipetjes goed schoon.
• Lees de bijsluiter voor de precieze bewaaradviezen.
• Gooi medicijnen die over de datum zijn niet bij het afval, maar breng ze naar de apotheek of naar de milieustraat. Werkzame stoffen in medicijnen zijn zeer schadelijk voor het milieu.
• Geef medicijnen nooit ter gebruik aan een ander.

Heb je nog vragen over medicijnen, de houdbaarheid en/of over de bewaartermijn? Je apotheker kan ze allemaal beantwoorden.