Een maagzweer

Als iemand hevige pijn in de maagstreek heeft, kan het goed zijn dat er een maagzweer oftewel een ulcus ventriculi, in het spel is. Een maagzweer, die overigens niet alleen in de maag, maar ook in het maagdarmkanaal, in de twaalfvingerige darm, kan voorkomen, is een open wond in het slijmvlies hiervan. Dacht men vroeger dat met name stress een maagzweer veroorzaakte, inmiddels is alweer jaren bekend dat in de meeste gevallen een bacterie met de mooie naam Heliobacter pylori (H. pylori) de boosdoener is. Naast deze bacterie blijkt het veelvuldig gebruik van onstekingsremmers als NSAID’s (niet steroïde ontstekingsremmers) als ibuprofen, naproxen en diclofenac, een rol te spelen bij het ontstaan van een maagzweer. Roken en stress kunnen de klachten van een maagzweer versterken.

De Heliobacter pylori

Heliobacter pylori is een bacterie die overal te wereld in grote getale voorkomt, maar die vooral in ontwikkelingslanden enorm woekert. Waarschijnlijk is hier zo’n 90% van de bevolking ermee besmet. In Nederland komt hij tegenwoordig wat minder vaak voor. Volgens de Maag, Lever, Darm Stichting is anno 2023 zo’n 15% van de mensen onder de dertig en zo’n 30% van mensen boven de zestig besmet.

Deze Heliobacter pylori blijkt een bacterie die kan overleven in de hele zure omgeving van de maag. Ze nestelen zich graag in de dikke slijmlaag waarmee de binnenkant van de maag bedekt is. In dit slijmvlies zitten klieren die maagsap produceren waarin zoutzuur zit. Dit zoutzuur helpt bij de spijsvertering door bacteriën te doden en door spijsverteringsenzymen te activeren.

Waarschijnlijk wordt een besmetting met de Heliobacter pylori bacterie overgebracht van persoon tot persoon, maar dit is nog steeds niet helemaal zeker. Wat wel zeker is, is dat een besmetting alleen plaatsvindt op de kinderleeftijd, voornamelijk bij kinderen onder de vijf jaar. Eenmaal besmet, blijft de bacterie voor altijd in de maag aanwezig, wat overigens lang niet altijd tot klachten leidt.

Sommigen merken een heel leven lang niets, anderen ontwikkelen een maagslijmvliesontsteking (gastritis). In een aantal gevallen ontwikkelt zo’n maagslijmvliesontsteking zich dan weer tot een maagzweer. Het is niet duidelijk waarom de ene persoon nooit klachten ontwikkelt en een ander wel. Mogelijk spelen hierbij erfelijke factoren een rol. Heel soms is de bacterie een trigger voor het ontstaan van maagkanker, dat kan voorkomen als door een langdurige ontsteking en het blijven bestaan van een open wond in het slijmvlies het weefsel van de maag blijvend verandert.

Naast bovengenoemde bacterie kan een maagzweer ook veroorzaakt worden door het slikken van een aantal ontstekingsremmers en door het gebruik van aspirine. Het is dan ook altijd verstandig om, als deze medicijnen gebruikt worden, daarnaast ook een maagzuurremmer te slikken.

Klachten van een maagzweer

Bij een maagzweer komen algemene klachten, zoals pijn in de bovenbuik, een vol gevoel, misselijkheid en een verlies van eetlust het meeste voor. Vaak gaat dit samen met braakneigingen. De klachten treden meestal direct na het eten op als de zweer zich in de maag bevindt. Zit de zweer in de twaalfvingerige darm dan ontstaat pijn meestal bij een lege maag. Vaak is dit in de avond of ’s nachts. Op dat moment iets eten, verlicht de klachten vaak aanzienlijk.

Om een maagzweer vast te stellen is bloedonderzoek naar de Heliobacter pylori noodzakelijk, net als een gastroscopie – het met een kijkbuis, een endoscoop, kijken in de maag en het begin van de dunne darm. Soms wordt een biopt genomen om een ontsteking te herkennen.

Als de oorzaak van de maagzweer bekend is, kan de zweer behandeld worden met maagzuurremmers en als er sprake is van de Heliobacter pylori ook met antibiotica. Door het minder of helemaal niet meer zuur maken van het maagsap, krijgt een gat in het slijmvlies van de maag tijd om zich te herstellen.

Tot slot

Heb je regelmatig klachten die zouden kunnen wijzen op een maagslijmvliesontsteking of een maagzweer, aarzel dan niet om contact met de huisarts op te nemen. Slik je NSAID’s, zoals diclofenac, ibuprofen of naproxen of gebruik je aspirine, denk dan aan het ook gebruiken van een maagzuurremmer. Deze zijn zonder recept in de apotheek te koop.