Een medicijntekort, hoe ontstaat het?

Het is de afgelopen jaren regelmatig in het nieuws en misschien heb je er zelf persoonlijk wel mee te maken (gehad). We hebben in ons land en ook in veel andere landen, steeds vaker last van een medicijntekort. Concreet betekent dit dat bepaalde medicijnen (tijdelijk) niet of heel moeilijk verkrijgbaar zijn bij de apotheek. Hoe ontstaat nu zo’n medicijntekort en hoe gaan wij er, als jouw apotheek, mee om?

Er zijn verschillende redenen aan te wijzen die kunnen zorgen voor een medicijntekort. Kijkend naar de verklaring hiervoor op de website van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG), dan lezen we dat een tekort ontstaat omdat een fabrikant niet kan voldoen aan de vraag die er op dat moment is. Dit kan komen door een vertraging in de productie, vanwege bijvoorbeeld een grondstoffenprobleem. Ook kunnen er planning- of distributieproblemen zijn ontstaan of is er een gestegen vraag naar een bepaald medicijn.

Daarnaast zijn er in Nederland niet veel voorraden, waardoor er ook minder verspilling is. Medicijnen raken zo minder snel over de datum en hoeven dan ook niet te worden weggegooid. Ook zijn er in ons land afspraken gemaakt voor de prijzen van de medicijnen. Deze prijzen liggen in een aantal gevallen lager dan in andere landen, waardoor fabrikanten hun medicijnen, zeker als het gaat om zeldzame medicijnen, liever verkopen aan hogere bieders. Het kan zijn dat een fabrikant een medicijn niet langer wil of kan produceren, omdat het te weinig oplevert of omdat er bijvoorbeeld te weinig of geen grondstoffen beschikbaar zijn. In enkele gevallen blijken grondstoffen vervuild en moet een product (tijdelijk) uit de handel genomen worden.

Soms wordt een medicijn ingezet voor een andere behandeling dan waarvoor het oorspronkelijk bedoeld is. Ook dit kan tot tekorten leiden, omdat de vraag toeneemt. Goede voorbeelden hiervan zijn Ozempic® en Saxenda®, medicijnen die worden voorgeschreven bij diabetes type II, maar die ook kunnen leiden tot een aanzienlijk gewichtsverlies. Hierdoor is de vraag naar deze medicijnen, mede door aanprijzing ervan op sociale media, flink gestegen en is er een tekort ontstaan.

Maar wat nu als je medicijn niet of niet voldoende beschikbaar is, maar je hebt het wel nodig?

Helaas kan de apotheek een tekort van bepaalde medicijnen niet voorkomen, maar wel meedenken hoe één en ander toch opgelost kan worden. Zo is het soms mogelijk om een alternatief medicijn van een ander merk of in een andere toedieningsvorm te geven. Ook kan een beperktere voorraad meegeven, ertoe leiden dat een medicijntekort weer aangevuld kan worden. Een andere mogelijkheid is het (tijdelijk) verstrekken van een ander medicijn dat zowel dezelfde werking als dezelfde kwaliteit heeft.

Op dit moment wordt door verschillende partijen, waaronder de overheid, zorgverzekeraars, fabrikanten, groothandels en apotheken, gezamenlijk overleg gevoerd hoe medicijntekorten (zoveel mogelijk) kunnen worden voorkomen. Een mogelijkheid zou zijn om grotere voorraden aan te leggen, maar de vraag hierbij rijst wie dit dan zal of zullen moeten gaan betalen. Ook de optie om medicijnen dichter bij huis te fabriceren, wordt onderzocht. Maar ook hierbij spelen financiën een rol.

Tot slot

Het is op dit moment niet mogelijk om alle medicijntekorten op te lossen en het ziet ernaar uit dat dit ook in de toekomst nog een probleem zal blijven. Op de website van KNMP | Farmanco, de site over geneesmiddelentekorten en oplossingen, staat een tekorten overzicht van alle medicijnen. Deze lijst wordt dagelijks geüpdatet. Heb je een specifieke vraag over een bepaald medicijn, stel deze dan aan de apotheker.