Het rotavirus

Sinds 1 januari van dit jaar (2024) is het Rijksvaccinatieprogramma in Nederland uitgebreid met de mogelijkheid om kinderen te vaccineren tegen het rotavirus. Het rotavirus is een extreem besmettelijk virus dat zorgt voor een fikse maag- en darmontsteking. Kinderen die vanaf 2024 geboren worden, krijgen dit vaccin aangeboden. Voor kinderen die voor 2024 geboren zijn, geldt dit aanbod niet. Zij kunnen wel gevaccineerd worden, maar de vaccinatie moet dan uit de eigen portemonnee betaald worden.

Bij vaccineren denken we in eerste instantie meestal aan het geven van één of meer prikken, maar bij het vaccineren tegen rotavirus is dat niet het geval. Dit vaccin (Rotarix) wordt gegeven via druppels in de mond. Dit druppelen gebeurt op het consultatiebureau en de toediening ervan vindt op twee momenten plaats. De eerste keer op de leeftijd van zes tot negen weken en de tweede keer op de leeftijd van drie maanden.

Het rotavirus is een virus dat vooral bij kleine kinderen zeer heftige ziekteverschijnselen kan veroorzaken. De naam rota, wat rond betekent, is afkomstig van de vorm die het virus heeft, als je het onder een microscoop bekijkt. Vrijwel iedereen raakt voor het vijfde jaar wel besmet met dit virus. Meestal vindt een eerste besmetting ermee al plaats tussen zes maanden en twee jaar. We schrijven een eerste besmetting, want je kunt vaker in je leven besmet worden met dit virus, ook op volwassen leeftijd.

Ziekteverschijnselen

De ziekteverschijnselen zijn echter bij een eerste besmetting en dus met name op jonge leeftijd, het hevigst. Regelmatig moeten kinderen met een besmetting met het rotavirus dan ook in een ziekenhuis worden opgenomen. Maar wordt een pasgeborene (jonger dan twee maanden) besmet, dan verloopt een infectie vaak heel mild of zelfs zonder verschijnselen. Dit komt omdat er dan nog antistoffen van de moeder in het lichaam van de baby aanwezig zijn. Deze antistoffen zijn na ongeveer twee maanden verdwenen.

Het rotavirus is dus heel erg besmettelijk en wordt overgedragen via het in aanraking komen met besmette ontlasting. Dit gebeurt vaak bij het verschonen van een luier, of na het niet goed handen wassen na toiletbezoek. Het virus is dan aanwezig op de handen en kan op deze manier worden overgegeven via speelgoed, het bereiden van voedsel en het vastpakken van een ander kind, maar ook via trapleuningen, winkelwagentjes en deurklinken.

Zoals we al eerder schreven, verloopt een eerste besmetting met het rotavirus vaak het heftigst. Dit komt omdat het immuunsysteem van een klein kind nog niet voldoende werkt. De ziekteverschijnselen treden al binnen één tot drie dagen op. Deze zijn vooral veel overgeven, vaak samengaand met veelvuldige diarree – soms wel tussen de tien tot twintig keer per dag – en een hoge koorts van boven de 39 graden Celsius. De combinatie van veelvuldig overgeven en hevige diarree, zorgt vaak voor uitdrogingsverschijnselen, waardoor een ziekenhuisopname soms noodzakelijk is.

Geen behandeling

Is iemand besmet met het rotavirus, dan is hier geen adequate behandeling voor. De enige optie is eigenlijk wachten tot het vanzelf overgaat en dit gebeurt meestal binnen een week. Het is wel belangrijk om zoveel mogelijk vocht binnen te krijgen. Liefst aangevuld met ORS (Oral Rehydration Solution) een mengsel van zouten en suikers. Dit om het zoutenverlies dat optreedt bij overgeven en diarree, weer aan te vullen. ORS is, meestal in poedervorm, te koop bij de drogist en de apotheek en kan worden opgelost in water.

Uitdrogingsgevaar ligt bij het rotavirus dus snel op de loer en kleine kinderen geven dit zelf niet echt aan. Gelukkig zijn er wel een aantal signalen die erop wijzen dat een kindje aan het uitdrogen is. Dit zijn:

• Droge luiers, omdat er niet of nauwelijks geplast wordt
• Diepliggende ogen
• Lusteloosheid, sufheid en soms zelfs een verminderd bewustzijn
• Een ingezakte fontanel
• Huilen zonder tranen
• Dorst.

Als één of meer van deze verschijnselen zich voordoen, is het zaak om zo snel mogelijk contact op te nemen met de huisarts voor advies. In een aantal gevallen zal worden doorverwezen naar een ziekenhuis, waar zouten en suikers snel via een sonde of infuus kunnen worden toegediend.

Tot slot

Heb je vragen over het rotavirus of denk je dat jouw kindje hiermee besmet zou kunnen zijn, neem dan contact op met de huisarts. Een besmetting met dit virus, kan op jonge leeftijd gevaarlijk zijn. Voor vragen over ORS of medicijnen in zijn algemeen, neem je het beste contact op met de apotheker.

Foto cover: Dr. Erskine Palmer