Het verschil tussen artrose en artritis – twee reumatische aandoeningen

Bijna twee miljoen mensen in Nederland lijden aan een reumatische aandoening; aan een vorm van reuma. Reuma is eigenlijk een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende aandoeningen aan botten, spieren, pezen en gewrichten oftewel aan het bewegingsapparaat, die geen gevolg zijn van een ongeval. Reuma komt voor in alle leeftijdsgroepen – ook bij kinderen – en inmiddels heeft een op de negen mensen in ons land een vorm van reuma. Reumatische aandoeningen worden onderverdeeld in een vijftal groepen: artrose, ontstekingsreuma, ook wel artritis genoemd, osteoporose ofwel botontkalking, jicht en weke delen reuma. In deze blog vertellen we meer over de eerste twee: artrose en artritis. Wat zijn de overeenkomsten, maar voornamelijk over de verschillen van deze vormen, die regelmatig door elkaar worden gebruikt. Dit omdat de verschijnselen, zoals pijnlijke gewrichten, stijfheid en/of zwelling in de gewrichten, behoorlijk op elkaar lijken.

Tekst gaat verder onder de video

Artrose

Artrose is in Nederland de meest voorkomende vorm van reuma, zo’n 1,2 miljoen mensen hebben hier last van. Vaak wordt in plaats van artrose het begrip gewrichtsslijtage gebruikt, maar deze benaming is eigenlijk niet juist. Ook jonge mensen kunnen last hebben van klachten als gevolg van artrose. Artrose is een aandoening van het kraakbeen en van het bot in de gewrichten.

Kraakbeen bestaat, anders dan vaak gedacht niet uit been, maar uit bindweefsel. Het is meestal erg elastisch en het zorgt onder meer voor de opvang van schokken en voor de mogelijkheid dat twee botstukken tegenover elkaar vrij kunnen bewegen. Kraakbeen bestaat uit cellen (chondrocyten) met daaromheen vloeistof, hyaluronzuur, collageenweefsel en soms ook elastine. In het kraakbeen zitten geen zenuwen, er ontstaan dan ook nooit pijnklachten in kraakbeen zelf.

Door veroudering, maar ook door overbelasting of erfelijkheid wordt er in het kraakbeen minder vloeistof aangemaakt, waardoor het kraakbeen dunner wordt. Hierdoor verliest het langzaam zijn functie van schokabsorber en ontstaan pijnklachten in het omliggende bot. Soms verdwijnt het kraakbeen zelfs helemaal, waardoor het bot permanent beschadigd raakt door directe wrijving van bot op bot. Artrose komt altijd voor in het hele gewricht.

Artritis

Artritis, ook ontstekingsreuma genoemd, valt onder de auto-immuunziekten. Bij een auto-immuunziekte ziet het eigen immuunsysteem gezonde cellen in het lichaam aan voor indringers en valt deze cellen aan met de bedoeling ze onschadelijk te maken.

Ons immuunsysteem bestaat uit heel veel verschillende cellen en eiwitten, die speciaal bedoeld zijn om infecties in het lichaam op te ruimen en overbodige celresten te verwijderen. Als het immuunsysteem bezig is met het opruimen van infecties, veroorzaakt door virussen of bacteriën, geeft dit in het lichaam specifieke reacties, zoals koorts, zwelling, pijn en/of een grieperig gevoel. Bij een auto-immuunreactie keren deze cellen zich tegen het eigen lichaam. Hierdoor ontstaan ontstekingsreacties en bij reuma is dit in de gewrichtskapsels.

Een gewrichtskapsel omvat de botstukken van een gewricht en bestaat uit een binnen- en een buitenlaag. In de binnenste laag zitten veel bloedvaten, die een rol spelen bij de aanmaak van de gewrichtsvloeistof; de stroperige vloeistof die ervoor zorgt dat bewegingen soepel gaan.

Het hebben van artritis of artrose brengt veel problemen met zich mee. Last hebben van chronische pijn en beperkingen, maar ook van vermoeidheid, kunnen in het dagelijks leven veel beperkingen geven. In sommige gevallen kan een operatie verlichting geven en dit geldt ook voor bepaalde medicijnen. Rust, ook al lijkt dit een goede remedie, is geen oplossing bij pijnklachten. Zo goed mogelijk blijven bewegen is bijna altijd het verstandigst. Zo wordt voorkomen dat gewrichten stijver en nog pijnlijker worden.