Myocarditis; een ontsteking van de hartspier

Myocarditis, waarbij myocard staat voor spierlaag en itis voor ontsteking, is een ontsteking van de hartspier, het middelste gedeelte van het hart. Ons hart is een pomp die een heel leven lang per minuut zo’n vier tot vijf liter bloed door het lichaam laat stromen. Dit bloed voorziet al onze organen en spieren van zowel zuurstof als van voedingsstoffen. Pompt het hart niet, dan kan men niet leven.

Om een beetje een idee te krijgen van de grootte van het hart, kun je de afmeting ervan het beste vergelijken met de grootte van een gebalde vuist. Het hart zelf bestaat uit vier holle ruimtes: twee boezems en twee kamers. Via de rechterboezem stroomt zuurstofarm bloed uit het lichaam in het hart. Dit bloed wordt vervolgens door de rechterkamer naar de longen geleid, waar het voorzien wordt van nieuwe zuurstof (de kleine bloedsomloop, blauw). Vanuit de longen stroomt het inmiddels zuurstofrijke bloed naar de linkerboezem, waarna het in de linkerkamer terechtkomt en door het hele lichaam wordt gepompt (de grote bloedsomloop, rood).

De hartspier

Om het bloed helemaal rond te kunnen pompen, is een krachtige spier noodzakelijk. De signalen om constant te pompen en de snelheid ervan, worden vanuit de hersenen via zenuwen gestuurd. Deze spier wordt hartspier genoemd en bestaat uit drie weefsellagen;

• Een dun glad vlies aan de binnenkant, endocard genoemd, waarlangs het bloed stroomt.
• Hartspierweefsel – het myocard.
• Het epicard oftewel het dunne vlies aan de buitenkant.

Om de hartspier heen ligt het hartzakje; het pericard; een vliesachtig zakje dat het gehele hart omsluit en beschermt.

Als we spreken over een ontsteking van de hartspier, hebben we het over een ontsteking van het middelste gedeelte van de hartspier; het myocard. Een ontsteking ervan wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door een virus., maar soms kan ook een bacterie, een parasiet of een schimmel, de boosdoener zijn. Ook kunnen een overgevoeligheid voor bepaalde geneesmiddelen, een auto-immuunziekte of een bestraling tegen kanker, tot een ontsteking leiden.

De symptomen van een myocarditis verschillen van persoon tot persoon. Sommige mensen hebben helemaal geen klachten. Anderen hebben klachten die lijken op griepverschijnselen, zoals koorts en/of spierpijn. In een aantal gevallen treedt er echter ernstig hartfalen of een hartritmestoornis op. Ook kunnen kortademigheid, zweten en pijn in de buurt van het hart voorkomen.

Soms is de diagnose van een myocarditis vrij eenvoudig vast te stellen via een ECG (elektrocardiogram) oftewel hartfilmpje en/of een MRI-scan. Maar dit is niet altijd zo. Soms moet er een hartbiopsie gedaan worden waarbij een stukje hartspierweefsel wordt weggenomen en onderzocht.

De behandeling van myocarditis

Afhankelijk van de klachten kan een myocarditis op verschillende manieren worden behandeld. Is een virus de veroorzaker dan wordt vaak een afwachtend beleid gevoerd. De myocarditis geneest dan meestal spontaan, al heeft dit beslist wel enige tijd nodig. Is een bacterie de oorzaak dan kan antibiotica worden voorgeschreven. In het geval van hartfalen of een ritmestoornis moeten hiervoor specifiek bedoelde medicijnen worden ingezet.

Een myocarditis kan blijvende schade toebrengen aan de hartspier. Heel soms is deze schade zo ernstig dat een tijdelijk steunhart ter ondersteuning van het herstel of een harttransplantatie noodzakelijk is. In enkele gevallen leidt een myocarditis tot cardiomyopathie, een ziekte van de hartspier waarbij het hart minder goed kan samentrekken of ontspannen. Het bloed wordt dan ook minder goed door het lichaam gepompt.

Heb je vragen over een ontsteking aan de hartspier of over de eventuele gevolgen hiervan, neem dan contact op met je huisarts of behandelend cardioloog. Vragen over medicijnen stel je het best aan je apotheker.