De hik, hoe ontstaat het en helpt er iets tegen?

De meeste mensen kennen wel een oma-weet-raad trucje om van de hik af te komen, dat fenomeen dat je zomaar ineens overkomt en dat je het voor, meestal een aantal minuten, knap lastig maakt. Wat is de hik eigenlijk en helpen die oma trucjes of is de hik beter op een andere manier op te lossen?

Tekst gaat verder onder de video

Je denkt misschien dat de hik ontstaat in je keel, omdat het zo kenmerkende geluid ervan daar vandaan komt, maar de oorzaak van de hik zit een flink stuk lager. Hik ontstaat namelijk door een samentrekking van je middenrif, ook wel diafragma genoemd. Dit middenrif – een spier met een peesblad – fungeert als scheiding tussen de borstkas en de buikholte en ligt net onder de longen. Het helpt ons bij het ademhalen; als het middenrif naar beneden beweegt, krijgen de longen ruimte en wordt er lucht via de neus en mond in de longen gezogen. Beweegt het middenrif naar boven dan ademen we de lucht weer uit.

Een plotselinge drukverandering

Over de beweging van het middenrif denken we niet na; het gebeurt automatisch via een signaal uit de hersenen. En daar zit ook direct het probleem: als je middenrif vanuit de hersenen een signaal krijgt dat het een krachtige beweging naar beneden moet maken, komt er veel lucht in de achterkant van de keel terecht. Dit heeft een plotselinge drukverandering tot gevolg. Hierdoor klapt de keel heel kort even dicht en dat geeft het kenmerkende hikgeluid. De vraag is echter wel wat nu de precieze oorzaak is van dat signaal uit de hersenen.

Hiernaar is uitgebreid onderzoek gedaan en daaruit blijkt dat er niet een maar meerdere oorzaken zijn aan te wijzen, die van persoon tot persoon kunnen verschillen. Zo kan een volle maag zorgen voor de hik, maar ook opwinding en stress, plotselinge temperatuurverschillen en roken, zijn regelmatige boosdoeners. Gelukkig duurt de hik vrijwel altijd maar kort, hooguit een paar minuten en houdt het vanzelf weer op. Je kunt proberen het stoppen te versnellen door het bovenste gedeelte van de keel te prikkelen of de adem in te houden, maar meestal duurt gewoon wachten tot het over is net zolang.

Sommige mensen krijgen de hik als ze te veel gedronken hebben. Stoppen met drinken helpt dan ook de hik te laten verdwijnen. Ook is van enkele medicijnen bekend, waaronder benzodiazepine, dexamethason en methylprednisolon, dat ze de hik als bijwerking kunnen hebben.

Vier tot zestig hikken per minuut

Het aantal hikken per minuut varieert van persoon tot persoon. Sommigen hikken zo’n vier keer, anderen elke seconde, wat op een gegeven moment uitputtend is en spierpijn in het middenrif veroorzaakt. Duurt een hikepisode langer dan 48 uur dan spreekt men niet meer van acute hik maar van persisterende (aanhoudende) hik en is het verstandig om onderzoek naar de oorzaak ervan te doen. In het geval van persisterende hik is het soms mogelijk hiervoor medicijnen te geven. Het medicijn dat hiervoor aangewezen is, is chloorpromazine, maar dit middel heeft zoveel bijwerkingen, waaronder stemmingswisselingen en een verdoofd gevoel, dat het eigenlijk erger is dan de kwaal. Het middel is dan ook als zodanig niet meer verkrijgbaar. Soms wordt het middel baclofen gegeven, wat een gunstig effect heeft op de hik, maar wat eigenlijk een spierverslapper is en bij spastische spierkrampen wordt voorgeschreven.

Gelukkig zijn er maar weinig gevallen bekend van mensen die langdurig met de hik zitten opgescheept, maar uitzonderingen bevestigen de regel: in Amerika had Charles Osborne (1894-1991) maar liefst 68 jaar de hik. Hij kreeg de hik na een bedrijfsongeval, waarbij in zijn hoofd en minuscuul bloedvat knapte, precies daar waar het gedeelte zit dat de hikreflex moet tegenhouden. Ondanks het continu hikken, trouwde hij twee keer en werd maar liefst 97 jaar oud. In zijn allerlaatste levensjaar was hij trouwens volledig hikvrij.