De interacties tussen medicijnen en kruiden

In onze vorige blog ‘De interacties tussen medicijnen en voedsel’ schreven we uitgebreid over hoe bepaalde voedingsmiddelen de werking van medicijnen kunnen beïnvloeden. Deze blog is hierop een vervolg, want niet alleen voedsel, als melk en grapfruitsap, hebben invloed op medicijnen, dit geldt ook voor een aantal kruiden en kruidengeneesmiddelen.

Tekst gaat verder onder de video

Veel mensen denken dat kruiden en kruidengeneesmiddelen geen kwaad kunnen. “baat het niet dan schaadt het niet” is een veel gehoord gezegde en vaak klopt dit gelukkig ook. Maar niet altijd. Er zijn een aantal kruiden die de werking van medicijnen in ons lichaam veranderen. Een daarvan is St. Janskruid, maar ook Ginkgo, Senna en tijm horen in dit rijtje thuis.

St. Janskruid

St. Janskruid is een kruid dat helpt bij milde vormen van depressieve stemmingen en wordt daarnaast vaak gebruikt om wat beter te kunnen slapen. De werkzame stof in dit kruid is hypericine. Naast positieve effecten activeert hypericine ook enzymsystemen in de lever en in de darmen die nodig zijn voor de afbraak van bepaalde medicijnen. Hierdoor wordt het effect van bepaalde medicijnen minder. Dit geldt met name voor de anticonceptiepil, maar ook voor medicijnen tegen hart- en vaatziekten, als digoxine, maagzuurremmers, het cholesterolverlagende simvastatine, antibiotica en bepaalde medicijnen gebruikt tegen kanker. Het versterkt de werking van met name antidepressiva. Door een toename van sertonine in het bloed is hier zelfs kans op ernstige bijwerkingen. Daarnaast maakt hypericine de huid gevoeliger voor licht en kunnen er zonnebrandachtige reacties ontstaan.

Ginkgo

Ginkgo is een kruid dat afkomstig is van de Japanse notenboom. Eigenlijk is deze naam volkomen onjuist, want de boom komt uit China en de boom draagt geen noten maar zaden. Ginkgo betekent in het Japans zilveren abrikoos en het kruid, dat wij Ginkgo Biloba noemen, wordt gemaakt van de bladeren. De bladeren bevatten onder meer flavonoïden en Ginkgozuren en deze combinatie zou kunnen helpen bij aandoeningen van de bloedsomloop en bij geheugenproblemen. Bekend is dat door het gebruik van Ginkgo de bloedstolling geremd wordt. Dit betekent dat het versterkend werkt op anticoagulantia oftewel bloedverdunners. Er kunnen in sommige gevallen bloedingen optreden. Als iemand, die geopereerd moet worden, Ginkgo gebruikt, dan moet dit gebruik uit voorzorg gestopt worden. Ook het effect van maagzuurremmers als omeprazol kan door Ginkgo verminderen, waardoor alsnog maagklachten kunnen optreden.

Tijm, sleutelbloem en klimop

Zowel tijm als sleutelbloem en klimop zijn kruiden die slijmoplossend werken. Ze zorgen ervoor dat stroperige afscheiding in de luchtwegen oplost, waardoor je gemakkelijker slijm ophoest. Gebruik je een hoestonderdrukker, zoals het medicijn dextromethorfan, dan heffen beide middelen elkaars effect op.

Sennapeulen

Sennapeulen worden gebruikt om te laxeren. De werkzame stof in de peulen is anthranoïde, die ervoor zorgt dat er vocht en zouten in de darm worden vastgehouden, waardoor de darm zich gemakkelijker leegt. Ook verhoogt het de darmperistaltiek. Meestal werken Sennapeulen zo’n acht tot twaalf uur na inname. Anthranoïden worden gedeeltelijk opgenomen via de dikke darm en uitgescheiden door de nieren, die hierdoor van kleur verandert in gelig tot roodbruin. Omdat de zout-vochtbalans verandert, wordt er door het lichaam extra kalium uitgescheiden. Kalium is belangrijk voor de geleiding van zenuwprikkels en voor de regulering van de bloeddruk. Als het medicijn digoxine (gemaakt van vingerhoedskruid) gebruikt wordt bij klachten als hartritmestoornissen of hartfalen dan heeft een verlaagd kaliumgehalte hierop een versterkende werking. Digoxine zorgt ervoor dat het hart het bloed gemakkelijker rondpompt en tevens zorgt het voor een regelmatige hartslag. Bij een te laag kaliumgehalte kunnen er problemen in de spieren en in de zenuwen ontstaan.

RIVM en NVWA

In 2015 hebben het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) en de NVWA (Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit) gezamenlijk een lijst van een tiental kruiden gepubliceerd die mogelijk een wisselwerking kunnen hebben met geneesmiddelen. Een aantal van deze kruiden hebben we hierboven al benoemd, de andere beschrijven we kort hieronder.

Amerikaanse Ginseng (Panax quinquefolius) en Rode Salie (Salvia miltiorrhiza) hebben effect op de bloedstolling waardoor bloedingen kunnen optreden in combinatie met bloedverdunners.

Geelwortel (curcuma longa) heeft een versterkende werking op medicijnen die tegen darmklachten worden gegeven, zoals sulfasalazine.

Groene thee (Camelia sensis) zorgt voor een verminderde werking van foliumzuur, van bètablokkers en voor een verhoging van de werking van bepaalde psycholeptica met het middel buspiron.

Mariadistel (Sillybum marianum of Milk Thistle) zaden van deze plant worden gebruikt als leverbeschermer. Het werkt versterkend op janumet, een diabetesmedicijn en kan hypo’s veroorzaken. Daarnaast vermindert het de werking van het bloeddrukverlagende middel losartan en versterkt het de werking van bètablokkers met talinolol.

Valeriaan (Valeriana officininalis) dat als rustgevend kruid gebruikt wordt, versterkt de werking van psycholeptica en werkt dan ook extra versuffend, waardoor het reactievermogen beïnvloed wordt.

Zonnehoed (Echinacea purpurea). Zonnehoed staat bekend om zijn weerstandverhogende werking. Het kan echter milde wisselwerking veroorzaken met bloedverdunnende medicijnen waardoor kans op een bloeding toeneemt en met digoxine dat gegeven wordt bij hartritmestoornissen en hartfalen.

Heb je vragen over medicijnen en het gebruik van kruiden, neem dan contact op met je apotheker. Hij of zij kan je hier meer over vertellen.