De overgang de aankondiging van een eind of een nieuw begin?

“So many women i’ve talked to see menopauze as an ending. I’ve discovered that this is your moment to reinvent yourself after focusing on the needs of everyone else”. Oprah Winfrey

Het zit al in onze genen opgesloten, het moment van onze menopauze oftewel het moment van onze laatste menstruatie en dat betekent dat bij onze geboorte al vaststaat wanneer dit moment precies zal zijn. De menopauze - niet te verwarren met de overgang al wordt dit er door veel mensen wel mee bedoeld -, valt gemiddeld rond het vijftigste levensjaar en is dus een moment. Toch kun je die dag niet vieren als de laatste keer, want je weet pas een jaar na dato en dus het volledig wegblijven van de menstruatie, dat het die dag is geweest.

Oestrogeenaanmaak

Bij de overgang praten we echter niet over een bepaald moment maar over een periode die bij een aantal van ons vrouwen wel zeven tot tien jaar kan duren. Het begint op het moment dat ons lichaam zich voor gaat bereiden op die laatste dag; de dag dat de eitjes op zijn. Naarmate je ouder wordt, neemt de productie van eicellen sowieso af en daarmee ook de hormoonproductie in de eierstokken van oestrogeen en progesteron. Hormonen die belangrijk zijn voor het goed presteren van veel meer organen dan alleen die eierstokken. Zo zorgen deze hormonen voor het wat verwijden van vaten, waardoor een betere doorbloeding plaatsvindt. En zorgen ze voor botopbouw en voor een goede spierkracht. Vermindering ervan zorgt op haar plaats dus weer voor nauwere vaten, wat hart- en vaatziekten kan veroorzaken. Van een mindere doorbloeding van de huid, met als gevolg het ontstaan van rimpels Het afnemen van spierkracht en zelfs van het langzamer verlopen van de stofwisseling waardoor een gewichtstoename zichtbaar wordt, op de meer ‘mannelijke’ plekken. Let maar eens op er zijn maar weinig vrouwen van 60+ met een zandloperpostuur. De eens goed zichtbare taille is in de overgangsperiode vrijwel volledig verdwenen.

Goed een afname dus van hormonen die we wel nodig hebben en dit vindt de rest van ons lichaam beslist niet leuk. Zij gaat dan ook in protest bij het tekort dat dreigt te ontstaan, met alle gevolgen van dien. Onze hypofyse, een klein orgaantje midden in onze hersenen dat verantwoordelijk is voor de aanmaak van hormonen en kort door de bocht reageert op vraag en aanbod, raakt lichtelijk de kluts kwijt. De vraag om hormonen komt, maar het vrijgeven ervan wordt steeds moeilijker. Behoorlijke hormoonspiegelingen zijn het gevolg.

Opvliegers

Een van de gevolgen van die veranderende hormoonspiegel is het krijgen van opvliegers. Een plotselinge vaatverwijding, door bijvoorbeeld een shotje oestrogeen maakt dat de hartslag omhoog gaat en de ademhaling verandert. De hypofyse echter krijgt een verkeerd signaal door en denkt dat de lichaamstemperatuur te hoog is opgelopen, waardoor een afkoelmechanisme in werking moet treden. Er komt á la seconde actie, je huid wordt klam en koud en het zweet breekt je uit, net als bij een koortsaanval. Ondertussen herstelt de hypofyse zich weer en zakt de opvlieger ook weer net zo snel als dat hij kwam. Omdat dit dus komt door die schommelingen in de hormoonspiegel waar je eigen lijf zelfs niet adequaat op kan reageren, is ook nooit aan te geven hoe vaak en hoelang dit lastige fenomeen gaat duren. Sommige vrouwen hebben er jaren last van, anderen maar even. Sommigen krijgen er dertig op een dag en anderen dan maar weer een paar in de week. Vaststaat wel dat 70% van de vrouwen in die overgangsperiode last heeft van opvliegers in de letterlijke betekenis van last. Ze belemmeren in goed functioneren, zij het door slecht slapen omdat ze ’s nachts zorgen voor een doorweekt lichaam, maar ook overdag omdat je tijdens een opvlieger eigenlijk even niet goed kunt handelen en denken. Er wordt gezegd dat het eten van geraffineerde suikers en het drinken van koffie en thee, de opvliegers beïnvloedt, maar onomstotelijk bewezen is dit niet.

Bovenstaand hebben we eigenlijk een van de grootste ongemakken van de overgang beschreven, maar er zijn er nog een flink aantal meer. Sommige daarvan zullen daadwerkelijk weer verdwijnen met het ‘over zijn’ van de overgang, zoals stemmingswisselingen en hoofdpijn, maar er zijn er ook van blijvende aard. Neem bijvoorbeeld vaginale droogheid en hierdoor pijn bij het vrijen, een afgenomen libido en botafbraak, met soms osteoporose als gevolg. Gelukkig kunnen we ons hiertegen wel wapenen. Zo zijn gezond eten en genoeg bewegen een must en roken een no-go en doet slechts gematigd alcoholgebruik ons lichaam sowieso goed. En voor de seksuele ongemakken bestaan goede vochtcrèmes en glijmiddelen. Door er daarbij geen taboe van te maken kan je seksleven ook na de overgang en tot op hoge leeftijd zeer bevredigend zijn.