De ziekte van Parkinson

In Nederland hebben ongeveer 60.000 mensen de ziekte van Parkinson, een ziekte van de hersenen die op dit moment nog niet te genezen is. De ziekte openbaart zich meestal tussen het vijftigste en het zestigste levensjaar, maar komt ook steeds meer voor onder veertigers. Parkinson is een hersenaandoening waarbij een kleine groep cellen in de hersenen beschadigd raakt en vervolgens afsterft. Deze cellen maken normaliter de stof dopamine aan, een chemische stof die ervoor zorgt dat we soepel kunnen bewegen, maar ook dat we geen ongecontroleerde bewegingen maken met ons lichaam.

Tekst gaat verder onder de video

De oorzaak van de ziekte van Parkinson is tot op heden onbekend. Wel weten we dat de cellen die afsterven zich in de substantia negra oftewel de zwarte stof bevinden. Deze zwarte stof ligt in het midden van de hersenen.

Al ten tijde van het Oude Egypte -3000 jaar voor onze jaartelling – worden mensen met parkinsonverschijnselen beschreven. De ziekte komt ook voor in de Bijbel en in de boeken van de Romeins-Griekse filosoof Galenus, die leefde van 131 tot ongeveer 210 na Chr. en die een toonaangevend medicus was in zijn tijd en in ruim 1000 jaar daarna. Echter is het James Parkinson (1755 – 1814) – een Engels arts, neuroloog, geoloog, wetenschapper en sociaal activist, die als eerste de verschijnselen van de ziekte beschrijft. Hij ontdekte bij verschillende patiënten dezelfde symptomen, zoals beven en stijfheid, die toenamen naarmate zij ouder werden.

Shaking Palsy

In 1817 publiceert hij zijn ‘Essay on Shaking Palsy’, zoals hij de ziekte noemt die pas veertig jaar later zijn naam zal krijgen. Shaking staat hier voor trillen of tremor en Palsy voor verzwakking van de spieren. James sterft op 69-jarige leeftijd aan de gevolgen van een beroerte. Zijn geboortedag, 11 april, is al langere tijd verbonden met Wereld Parkinsondag, de dag waarop wereldwijd extra aandacht voor de ziekte van Parkinson gevraagd wordt.

De ziekte van Parkinson wordt dus veroorzaakt door een tekort aan dopamine. Dopamine is onder meer een neurotransmitter; een stof die in de hersenen helpt signalen van de ene hersencel naar de andere door te geven. Er zijn verschillende symptomen die horen tot de ziekte van Parkinson en deze zijn grofweg te onderscheiden in motorische (beweging) en niet-motorische symptomen. Ze verschillen van persoon tot persoon en kunnen ook per dag of zelfs per moment verschillend zijn.

De meest bekende symptomen

• Tremor: het schudden van bijvoorbeeld hand of kin in rust
• Moeite met bewegen en lopen door stijve spieren
• Reukverlies van de geur van voedingsmiddelen, als bananen, augurken en drop
• Moeite met slapen door het maken van wilde bewegingen tijdens de diepe slaap
• Trager denken
• Moeite met schrijven; het handschrift wordt klein en kriebelig
• Een zachte, lage en soms schorre stem
• Verstopping
• Een maskergelaat, waarbij de patiënt ernstig of boos kijkt zonder reden
• Een voorovergebogen houding
• Een lage bloeddruk bij snel opstaan
• Start- en stopproblemen, waarbij een trappel- of schuifelbeweging met de voeten gemaakt wordt.

Het verloop

Parkinson is een progressieve ziekte, wat betekent dat de klachten steeds toenemen. Dit toenemen gebeurt in een volstrekt willekeurige volgorde en verschilt per persoon. De ziekte is tot op heden niet te genezen, maar er zijn gelukkig wel een aantal mogelijkheden om de symptomen met bijbehorende klachten te verminderen.

Zo kunnen medicijnen met levodopa ervoor zorgen dat trillingen verminderen en dat bewegen soepeler gaat. Levodopa zorgt voor aanmaak van dopamine. In een vroeg stadium van de ziekte kan ook het medicijn selegeline gegeven worden. Dit medicijn voorkomt de afbraak van dopamine in de hersenen. Naast medicijnen is het in een aantal gevallen mogelijk om aan de ziekte van Parkinson geopereerd te worden. In de meeste gevallen gaat het dan om een Deep Brain Stimulation operatie, waarbij door een neurochirurg diep in de hersenen elektroden worden geplaatst die vervolgens worden aangesloten op een inwendige stimulator. Op deze manier worden door elektrische prikkels de signalen die problemen veroorzaken heel gericht tegengehouden. Dit noemt men het principe van tegenstroom.

Soms wordt een letselschade operatie uitgevoerd. Bij een letselschade operatie wordt een klein gaatje in een van de kerngebieden van de hersenen gemaakt, waarna via een elektrode hersenweefsel wordt verhit en zo wordt uitgeschakeld. Op deze manier kunnen stijfheid en trillen verminderen.

Tips die kunnen helpen de kans op Parkinson te verminderen

Alhoewel er nog niet heel veel bekend is over het ontstaan van de ziekte van Parkinson, zijn er wel wat tips te geven die mogelijk bijdragen aan het voorkomen van de ziekte. Deze tips zijn opgesteld door de Hersenstichting, de stichting die zich al ruim dertig jaar inzet voor gezonde hersenen voor iedereen.

• Eet en drink gezond, volgens een mediterraan dieet
• Drink regelmatig koffie. Cafeïne lijkt de kans op Parkinson kleiner te maken, maar dit is niet bewezen.
• Sport of beweeg regelmatig, het liefst dagelijks.
• Gebruik niet te veel melk. Het lijkt erop dat bestrijdingsmiddelen (pesticiden) de kans op Parkinson vergroot.
• Probeer in je leven een hersenschudding te voorkomen. Mensen die vaker een hersenschudding hebben opgelopen, krijgen mogelijk wat vaker de ziekte van Parkinson. Draag daarom een helm om je hoofd te beschermen, als dat nodig is.