Eetstoornissen

In Nederland lijden waarschijnlijk meer dan 200.000 mensen aan een eetstoornis. Dit betekent dat zij last hebben van een verstoord eetpatroon, wat vaak grote gevolgen heeft voor zowel de lichamelijke als de geestelijke gezondheid. Eetstoornissen komen het meeste voor bij jonge vrouwen, maar ze kunnen op elke leeftijd en bij zowel mannen als vrouwen ontstaan.

De oorzaak van een eetstoornis is met name psychisch, maar omgevingsfactoren en erfelijke gevoeligheid kunnen ook een rol spelen. Mensen die lijden aan een eetstoornis zijn over het algemeen geobsedeerd door eten en wat eten doet met hun lichaam. Vaak hebben zij een negatief beeld van zichzelf en hun lichaam en/of uiterlijk. Eten wordt hierdoor een voortdurende bron van spanning en angst.

Er zijn een aantal verschillende eetstoornissen, waaronder:

• Anorexia nervosa
• Boulimia nervosa
• Eetbuistoornis ook Binge eating disorder of BED genoemd
• Orthorexia nervosa

In deze blog vertellen we meer over deze eetstoornissen en over wat de onderlinge verschillen zijn. Maar allereerst is het belangrijk te weten dat het hebben van een eetstoornis niet zomaar iets is dat niet zoveel voorstelt. Iets wat valt onder aanstellerij of aandachttrekkerij en dat gemakkelijk opgelost kan worden door ‘normaal’ te eten. Mensen met een eetstoornis zijn ziek en hebben intensieve psychologische en medische begeleiding nodig om van hun stoornis te kunnen genezen.

Anorexia nervosa

Als iemand last heeft van anorexia nervosa dan eet iemand structureel te weinig. Hierdoor ontstaat op den duur ondergewicht. Anorexia nervosa betekent letterlijk: een gebrek aan eetlust door een psychische oorzaak. Deze benaming is echter niet helemaal juist, want vaak heeft iemand geen gebrek aan eetlust, maar wordt een hongergevoel genegeerd. Iemand met anorexia is extreem bang om aan te komen in gewicht. Het nauwelijks eten en dus ondervoed zijn, heeft grote lichamelijke en geestelijke gevolgen.

Veel mensen met anorexia zijn erg moe en lusteloos. Ze hebben het vaak koud omdat, door een gebrek aan energie de lichaamstemperatuur niet goed in balans gehouden wordt. Naast altijd koude handen, voeten en neus, kan een donsachtige beharing gaan groeien. Ook gaat de bloeddruk omlaag en worden de hartslag en de ademhaling langzamer. Daarnaast raakt de hormoonhuishouding in de war en wordt de conditie van haar, huid en gebit minder.

Een aantal mensen met anorexia gebruikt laxeermiddelen om af te kunnen vallen. Dit kan leiden tot een tekort aan elektrolyten. Dit zijn zouten oftewel mineralen, als natrium, kalium, calcium en magnesium. Bij een tekort kan een nier- of leverbeschadiging optreden. Ook kunnen hartritmestoornissen voorkomen. Naast lichamelijke problemen kampen mensen met anorexia ook met psychische problemen. Ze ontkennen dan ook vaak dat ze een eetstoornis hebben en laten hun eetgedrag niet zien. Dit levert veel stress op.

Boulimia nervosa

Bij de eetstoornis boulimia nervosa is, in tegenstelling tot anorexia, over het algemeen geen sprake van ondergewicht. De naam boulimia betekent letterlijk: honger als een rund door een psychische oorzaak. Maar ook hier klopt de benaming niet volledig. Mensen die lijden aan boulimia hebben meestal geen honger, maar last van oncontroleerbare eetbuien. Na een eetbui wil men het voedsel zo snel mogelijk weer kwijt en dit gebeurt dan meestal op een onnatuurlijke manier door een vinger in de keel te steken (purgen) of door laxeermiddelen of klysma’s te gebruiken.

Men spreekt van boulimia als iemand vaker dan twee keer per week eetbuien heeft die gevolgd worden door pogingen om het voedsel weer kwijt te raken. Net als bij anorexia kunnen ernstige lichamelijke klachten optreden, waaronder hartklachten, een verslechtering van het gebit door het zuur in het braaksel, maag- en darmproblemen, uitputting en ondertemperatuur.

Eetbuistoornis of binge eating disorder (BED)

Net als bij boulimia hebben mensen met een eetbuistoornis last van oncontroleerbare eetbuien die in de categorie van vreetbuien mogen worden geschaard. Het verschil met boulimia is dat er na een eetbui geen actie wordt ondernomen om het overtollige eten weer kwijt te raken. Hierdoor hebben mensen met BED vaak last van overgewicht.

BED blijkt in Nederland de meest voorkomende eetstoornis waaraan ongeveer 160.000 mensen, met name vrouwen, lijden. Een typisch kenmerk van deze aandoening is dat als er iets gebeurt dat stressvol is, dat er direct naar eten gegrepen wordt. Daarnaast zijn er momenten van een onbedwingbare zin om te eten en dan vaak ook nog in een bepaalde soort eten. (Stevig) overgewicht is het gevolg, maar ook de maag kan uitzetten of zelfs scheuren door een te grote voedselinname. BED kan behandeld worden met cognitieve gedragstherapie.

Orthorexia nervosa

Orthorexia nervosa is een minder bekende eetstoornis die steeds vaker voorkomt. De stoornis is tot op heden nog niet officieel erkend. Mensen die lijden aan orthorexia, wat staat voor juiste eetlust, hebben last van een ziekelijke fixatie op het eten van alleen maar gezonde dingen. Veel, voor het lichaam belangrijke voedingsmiddelen, zoals vis, vlees en granen, worden weggelaten omdat gedacht wordt dat deze niet gezond zijn. Dit leidt vaak tot een zeer eenzijdig voedingspatroon met ondergewicht en gebrek aan essentiële voedingsstoffen. Bij mensen met orthorexia wordt de kwaliteit van het eten gezien als de kwaliteit van het leven.

Alle vormen van eetstoornissen kunnen alleen aangepakt worden met zowel psychische als medische begeleiding. Soms is zelfs een opname in een speciale kliniek noodzakelijk. Niet iedereen geneest van zijn of haar eetstoornis. Ongeveer een kwart blijft er, ondanks behandeling, altijd mee behept en uiteindelijk overlijdt een klein percentage aan de gevolgen van een eetstoornis.

Heb je vragen, of ken je iemand waarvan je vermoedt dat er sprake is van een eetstoornis, praat hierover dan met je huisarts. Voor vragen over medicijnen, kun je altijd terecht bij je apotheker.