Herpes Zoster oftewel gordelroos

Herpes Zoster is de officiële benaming voor de aandoening die wij kennen als gordelroos. Bij een aandoening met de naam herpes denk je misschien meteen aan een geslachtsziekte of koortslip, maar herpes, dat komt van herpein en dat kruipen betekent, is een algemene benaming voor een aantal virusziekten waarbij in groepen blaasjes op de huid ontstaan. De veroorzaker van gordelroos is het varicella-zoster virus; hetzelfde virus als waarvan kinderen de waterpokken krijgen.

Tekst gaat verder onder de video

Gordelroos is een pijnlijke aandoening die vooral op wat oudere leeftijd of bij mensen met een verminderde weerstand, voorkomt. Het begint meestal met jeuk, met tintelingen of met een hevige brandende of stekende pijn. Na enige tijd ontstaan er op de huid rode pukkels die veranderen in blaasjes of blaren. Deze blaasjes breiden zich vervolgens uit. Gordelroos komt over het algemeen voor aan een kant van het lichaam en dan met name op de romp (het gordelgebied). Maar het kan ook op andere plaatsen voorkomen, zoals in het gezicht of op de armen.

Gordelroos wordt dus veroorzaakt door het waterpokkenvirus. Na het doormaken van de waterpokken op jonge leeftijd – vrijwel alle kinderen krijgen waterpokken omdat dit heel besmettelijk is – blijft het virus sluimerend achter in het lichaam. Het ‘verstopt’ zich in een zenuwknoop die naast het ruggenmerg ligt. In de meeste gevallen wordt het nooit meer actief, maar bij drie op de duizend mensen ontstaat er op enig moment gordelroos. Waarom dit gebeurt is niet echt duidelijk, maar bij de meesten is er wel sprake van een verminderde weerstand. Je ziet gordelroos dan ook meestal bij ouderen, bij mensen die medicijnen krijgen om de afweer te onderdrukken of bij mensen die een bestraling krijgen.

Blaasvorming

Door de verminderde afweer krijgt het virus de kans om zich te delen en te groeien. Deze groei verloopt volgens een vast patroon: via de zenuwbaan naar de huid. Omdat de groei via de zenuwbaan loopt, treedt gordelroos alleen op in het specifieke verzorgingsgebied van de zenuw. Al een paar dagen voordat de gordelroos zichtbaar wordt, kan de huid

gevoelig zijn en kunnen er ziekteverschijnselen als koorts en hoofdpijn optreden. Als er uiteindelijk blaasjes ontstaan, dan drogen deze, net als de waterpokken, in tot korstjes die vervolgens na een paar weken van de huid afvallen.

Gordelroos is in de blaasjesfase erg besmettelijk, maar alleen voor mensen die nooit waterpokken hebben gehad. Dit zijn meestal kleine kinderen. Het is heel verstandig om in de actieve periode van gordelroos bij mensen uit de buurt te blijven waarvan niet zeker is dat ze de waterpokken hebben doorgemaakt. Ook is het verstandig zwangere vrouwen te mijden.

Los van een algeheel malaisegevoel is de grootste klacht bij gordelroos pijn. Deze pijn, die vaak erg heftig is, kan nog langere tijd, soms zelfs langer dan een jaar, na het verdwijnen van de blaasjes aanhouden. Deze langdurige pijnklachten komen vooral voor bij ouderen en bij mensen met gordelroos in het gezicht. De pijn is het gevolg van de aantasting van de zenuw door het virus.

Eigenlijk geneest gordelroos spontaan en zijn er geen specifieke medicijnen nodig ter behandeling. Bij mensen met problemen met de afweer en bij mensen met gordelroos in het gezicht, worden soms wel antivirale medicijnen, zoals aciclovir, gegeven, maar deze medicijnen zijn alleen effectief als er al vroegtijdig mee begonnen wordt. Tegen de pijn kan paracetamol geslikt worden, maar dit is meestal niet afdoende. De huisarts kan dan andere pijnmedicatie voorschrijven. Blaasjes die kapot gaan, kunnen het best behandeld worden met zinkoxide. Hiermee wordt voorkomen dat er naast de gordelroos ook nog een bacteriële infectie optreedt. Soms blijven na genezing van de blaasjes littekens achter. Dit gebeurt vaker als er ook een bacterie in het spel is gekomen.

Vaccin

Voor mensen ouder dan vijftig jaar en voor mensen met een verminderde afweer, is een vaccin tegen gordelroos beschikbaar. Dit vaccin, dat is twee prikken met een tussenpose van zes maanden, gegeven wordt, kan gehaald worden bij zowel de huisarts als bij de GGD. Het vaccin wordt echter niet vergoed door de ziektekostenverzekering en kost om en nabij € 350,- totaal. Na het halen van het vaccin, maakt het lichaam antistoffen aan tegen het waterpokkenvirus, waarna er minder kans op het krijgen van gordelroos is.

Enkele tips bij gordelroos

• Probeer de blaasjes zo min mogelijk aan te raken, doe je dit toch was dan direct de handen goed met desinfecterende zeep; de blaasjes zijn bijzonder besmettelijk.
• Douchen of een bad met niet te warm water kan een (tijdelijk) verlichtend effect hebben op de pijn.
• Droog jezelf niet stevig af; de blaasjes gaan dan eerder kapot, maar dep jezelf droog.
• Blaasjes kunnen afgedekt worden met wondgaas. Zo krijg je geen vlekken in je kleren of voorkom je dat kleding de blaasjes kapot schuurt.
• Vermijd contact met kleine kinderen, zwangere vrouwen en mensen met een verminderde weerstand.

Heb je nog vragen over gordelroos? Stel deze gerust aan je huisarts of aan je apotheker.