Het Complex Regionaal Pijnsyndroom type I (CRPS-I)

Het Complex Regionaal Pijnsyndroom, afgekort tot CRPS, is een ernstige chronische pijnaandoening, die met name in de ledematen (armen, handen, benen of voeten) voorkomt. De aandoening, die voorheen posttraumatische dystrofie of Südeckse dystrofie genoemd werd, ontstaat vaak na letsel, zoals een botbreuk/kneuzing of na een operatie. Normaliter geneest letsel na enige tijd en verdwijnen bijbehorende pijnklachten. Bij CRPS gebeurt dit niet. Daarnaast zijn de pijnklachten veel heviger dan dat volgens het letsel aangenomen mag worden. De aandoening is door de Duitse chirurg Paul Südeck (1866-1945) als één van de eersten beschreven en er zijn twee verschillende vormen van bekend; type I en type II. Bij type I is er geen schade aan zenuwen en treedt er ook geen zenuwuitval op, bij type II is dit wel het geval. In deze blog beperken we ons tot CRPS-I, omdat deze vorm het meeste voorkomt.

De oorzaak

Wat nu precies de klachten van CRPS-I veroorzaakt, is tot op heden nog steeds niet helemaal duidelijk. Er wordt gedacht dat verschillende factoren een rol kunnen spelen, zoals:

• Het minder goed functioneren van zenuwbanen in de hersenen die normaliter pijnprikkels helpen verminderen;
• De aanwezigheid van een verhoogde concentratie aan ontstekingseiwitten in het bloed, het hersenvocht en in aangedane ledematen.

De symptomen

Bij CRPS-I is er geen sprake van weefselschade, maar van een ontregeling van de zenuwbanen, wat, in combinatie met verhoogde ontstekingseiwitten, leidt tot hevige, soms zelfs ondraaglijke (brandende), steeds aanwezige, zenuwpijn. Vaak is er daarnaast sprake van:

• Een veranderde temperatuur van de huid. Meestal is dit warm, maar soms ook koud;
• Een veranderde huidskleur (blauw, paars of wit);
• Zwelling en oedeem;
• Overgevoeligheid voor aanraking;
• Veranderde haar- en/of nagelgroei: een toename bij warme CRPS en een afname bij koude CRPS;
• Soms abnormaal zweten;
• Onwillekeurige bewegingen, als trillingen en spierkrampen.

De zenuwpijn is zeer heftig en is voortdurend aanwezig. Hierdoor wordt voornamelijk het bewegen, zowel actief als passief, als zeer pijnlijk ervaren, wat leidt tot zo min mogelijk bewegen en daardoor tot afname van spiermassa. Hierdoor ontstaat vaak een vorm van immobiliteit. Toch blijkt juist met name het stimuleren van zoveel mogelijk (normaal) bewegen en het niet ontzien van aangedane ledematen, bij te dragen aan het herstel van de klachten.

De behandeling van CRPS-I

Medicatie

Bij de behandeling van CRPS-I kunnen medicijnen worden ingezet. Dit is met name pijnstilling in de vorm van paracetamol en in een enkel geval van ketamine. Soms – bij koude CRPS – kunnen vaatverwijdende medicijnen zorgen voor een betere doorbloeding. In een aantal gevallen kan ook een ruggenmergstimulatie ingezet worden of gebruik gemaakt worden van een TENS (transcutane elektrische zenuwstimulatie) apparaat.

PEPT

Sinds een aantal jaar wordt, onder meer vanuit het Radboud UMC in Nijmegen – het expertisecentrum in Nederland voor mensen met CRPS-I – gepleit voor een behandeling die niet specifiek gericht is op pijnbestrijding, maar op functieherstel. Dit functieherstel wordt bereikt via een internationaal erkende methode, genaamd PEPT (Pain Exposure in Psysical Therapy). Bij deze methode is het uitgangspunt dat de pijn die gevoeld wordt, een vals alarm is.

In principe is de functie van pijn een waarschuwingssignaal, dat meldt dat er ergens iets niet in orde is in het lichaam. In het geval van CRPS-I lijkt er iets mis te zijn met die waarschuwingsrol en heeft de pijn die gevoeld wordt – en dat is een serieuze pijn, geen verbeelding – geen aanwijsbare oorzaak. Door de pijn te negeren en met behulp van fysiotherapie zo normaal mogelijk proberen te bewegen, blijkt de waarschuwingsfunctie van de pijn zich, na verloop van tijd, te normaliseren.

In een aantal gevallen echter, blijven de klachten van CRPS een (lange) tijd bestaan. Dit kan een grote impact hebben op het dagelijks leven. Lotgenotencontact kan helpen bij het leren omgaan met CRPS. Hiervoor is de Patiëntenvereniging CRPS een aangewezen medium. Klik hier voor meer informatie.

Tot slot

Als je vragen hebt over CRPS of klachten hebt die wijzen in de richting van CRPS, neem dan altijd contact op met de huisarts of met de behandelend arts in het ziekenhuis. Voor medicatievragen kun je terecht bij de apotheker.