Het goed innemen van antibiotica

Antibiotica zijn waarschijnlijk de meest bekende medicijnen ter wereld. Ze worden overal gebruikt om infecties van bacteriële aard, zoals een blaas- of longontsteking, te bestrijden. Het woord anti-bio-t-icum komt uit het Latijn: anti betekent tegen, bios is leven en icum is het achtervoegsel dat gegeven wordt aan onder andere woorden die een geneesmiddel zijn. We schreven al eerder over antibiotica en dan met name over penicilline, het eerste antibioticum ter wereld. En E. coli- blaasontsteking en antibiotica.

Tekst gaat verder onder de video

Antibiotica worden dus ingezet om bacteriën te bestrijden, tegen virussen die bijvoorbeeld verkoudheid, maar ook corona ,veroorzaken zijn ze helaas niet werkzaam. Bacteriën zitten overal op en in ons lichaam en gelukkig worden we van de meeste niet ziek. Sterker nog er zijn veel bacteriën die voor ons zeer nuttig werk doen in onder meer onze darmen en die we dan ook niet kunnen missen. Met behulp van antibiotica kunnen bacteriën die verantwoordelijk zijn voor een infectie op twee manieren worden bestreden; of de bacteriën worden gedood – dit gebeurt door bacteride antibiotica, of hun groei wordt geremd door bacteriostatische antibiotica.

Ondanks dat de verschillende soorten antibiotica ons mensen, en ook dieren, beschermt tegen potentieel dodelijke bacteriën zullen artsen tegenwoordig niet meer direct een antibioticum voorschrijven bij een bacteriële infectie, tenzij dit niet anders kan. Men zal vaak eerst aankijken of het lichaam zelf in staat is de infectie te bestrijden. Dit doet men omdat het risico op antibioticaresistentie optreedt als dit middel te vaak wordt gebruikt. Wat zoveel wil zeggen als dat een bacterie niet meer gevoelig is voor de werking van een antibioticum, waardoor de infectie nu en in de toekomst niet goed meer bestreden kan worden.

Een juiste inname

Een antibioticaresistentie kan ook optreden als het medicijn niet precies volgens voorschrift van de arts en/of apotheker wordt ingenomen. Wil een antibioticum zijn werk goed kunnen doen, dan moet er voldoende werkzame stof in het lichaam aanwezig zijn. Een voorgeschreven kuur zorgt hier precies voor. Stop daarom nooit voortijdig omdat het wel beter gaat, of verander de dosis of het innamemoment op eigen initiatief. Bij het eerder stoppen of bij een verminderde dosis, bestaat de kans dat nog niet alle aanwezige bacteriën bestreden zijn en dat deze zich opnieuw gaan delen. Het risico bestaat dan ook meteen dat de overlevende bacteriën zich net iets anders gaan gedragen; ze muteren om zo ook in de toekomst te kunnen ‘ontsnappen’ aan het voorgeschreven antibioticum; met andere woorden ze worden resistent.

Wat precies een voorgeschreven dosis antibiotica moet zijn, bepaalt de arts. Dit doet hij of zij aan de hand van de soort infectie en op basis van lichaamsgewicht. De apotheker informeert je vervolgens over het precieze tijdstip en over de manier van inname. Als er op het etiket staat 1x daags dan betekent dit een inname per 24 uur. Staat er 2x daags dan moet de inname elke 12 uur plaatsvinden, bij 3x daags is dit iedere 8 uur en bij 4x daags, iedere 6 uur. Ook de manier van innemen is belangrijk. Sommige antibiotica moeten worden ingenomen op een lege maag en op het etiket zal dan ook staan voor de maaltijd innemen. In principe wordt hiermee een half uur voor het eten bedoeld.

Let op: Sommige antibiotica kunnen een gevaarlijke wisselwerking hebben met andere geneesmiddelen. Bekende wisselwerkingen zijn: een versterkte werking van cholesterolverlagende medicijnen, statines genoemd. Hierdoor kunnen bijwerkingen als spierpijn optreden. Bepaalde antibiotica veroorzaken bloedsuikerschommelingen wat met name voor diabetespatiënten gevaarlijk is, of remmen de werking van de anticonceptiepil, wat kan leiden tot een ongewenste zwangerschap. Geef daarom nooit je antibiotica als medicijn aan anderen en gebruik ook nooit antibiotica van derden, ook al lijken de klachten op elkaar. Wil je meer weten over wisselwerkingen tussen medicijnen, lees dan ‘Bijwerkingen als gevolg van wisselwerking tussen medicijnen’.

Ook belangrijk om te weten

• De soort vloeistof waarmee je antibiotica inneemt is van belang. Doe dit zoveel mogelijk alleen met water. (fruit)sappen, melk en alcohol zorgen alle voor een verminderde werking.
• Eet na het doorslikken van een antibioticum de eerste drie uur geen yoghurt. Ook yoghurt vermindert de werking van het medicijn.
• Alcohol en antibiotica zijn geen goede combinatie. Het kan leiden tot ernstige misselijkheid.
• Maak een antibioticumkuur altijd af, ook al zijn de klachten (grotendeels) verdwenen.