Het RS-virus

Op dit moment (december 2022) liggen de kinderafdelingen en de kinder-ic’s vol met kleine kinderen die lijden aan het RS-virus. Dit virus (RS staat voor respiratoir syncytieel) is volgens het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) het meest voorkomende verkoudheidsvirus bij kinderen. Bijna alle kinderen worden er in hun eerste levensjaar mee besmet.

Het virus levert vooral problemen op bij hele jonge baby’s die er ernstig benauwd van kunnen worden. Dit komt dan door een ontsteking van de kleine luchtwegen (bronchiolitis) of door een longontsteking. Ook ouderen kunnen flink ziek worden van het RS-virus en moeten soms in het ziekenhuis worden opgenomen.

Omdat het hier om een virus gaat, kan de besmetting niet bestreden worden met medicijnen, zoals antibiotica. Een virus is namelijk alleen maar een heel klein eiwitomhulseltje met daarin erfelijk materiaal. Het heeft het lichaam van bijvoorbeeld een mens nodig om te kunnen overleven en om zich voor te planten. Een virus ‘kaapt’ als het ware een cel en neemt deze vervolgens over door er zijn erfelijk materiaal in te ‘dumpen’. Door celdeling met dit materiaal gaat het vervolgens snel; de gastheer wordt al binnen een paar dagen ziek. De enige manier om weer van het virus af te komen, is via het eigen immuunsysteem, dat aan het werk gezet wordt om alle besmette cellen uit te schakelen.

Het immuunsysteem, ook afweersysteem genoemd, is het verdedigingsmechanisme van het menselijk lichaam. Een deel van dit afweersysteem is aangeboren, maar een deel moet tijdens het leven ontwikkeld worden. Dit gebeurt door ziekteverwekkers te onthouden, nadat het lichaam ermee in aanraking is geweest. Bij een volgende besmetting wordt de ziekteverwekker eerder herkend en kan het opruimen door witte bloedlichaampjes snel beginnen.

Het RS-virus kent twee varianten; het RS-virus-A en het RS-virus-B. Wat betreft klachten die ze veroorzaken, is er niet tot nauwelijks verschil. Deze klachten zijn meestal beperkt tot neusverkoudheid en hoesten, maar, zoals al gezegd, kan een eerste infectie met het virus bij jonge kinderen ook leiden tot ernstige klachten. Zo treedt er soms hoge koorts op met ernstige benauwdheid. Ook kan een oorontsteking voorkomen.

Het virus nestelt zich in de neus en de keel waar het door inademing van druppeltjes met virusdeeltjes terecht is gekomen. Nog voordat de ziekteverschijnselen zich voordoen, kan een besmetting al worden doorgegeven. Iemand met het RS-virus blijft besmettelijk tot hij helemaal beter is en kinderen onder de twee jaar blijven dit zelfs nog wat langer.

Het RS-virus is een virus dat heel veel voorkomt in Nederland, met name in de wintermaanden en ieder jaar worden er kinderen en ouderen met ernstige benauwdheidsklachten in het ziekenhuis opgenomen. Dat er dit jaar veel meer opnames zijn dan in andere jaren, heeft waarschijnlijk te maken met de corona-lockdowns. Hierdoor is er minder weerstand opgebouwd. Op dit moment is er nog geen vaccin beschikbaar tegen het RS-virus en levert bij kleine kinderen alleen borstvoeding een bijdrage aan de bescherming ertegen. Dit omdat de baby hiermee antistoffen van de moeder tegen het virus binnenkrijgt.

Ook al is het RS-virus op dit moment dus erg in het nieuws, het is beslist geen nieuw virus. Bij ouderen die in een verzorgings- of verpleeghuis wonen, is het virus zelfs wereldwijd de tweede meest veroorzakende van uitbraken van infectieziekten. En in Nederland denkt men dat er in sommige seizoenen meer oudere mensen aan het RS-virus overlijden dan aan de griep (influenza) (bron RIVM).

Wanneer naar de dokter?

Het RIVM raadt aan om, als de volgende klachten zich voordoen, contact op te nemen met de huisarts:

• Als iemand erg benauwd is
• Als iemand hoge koorts heeft > 39º C.
• Als iemand langer dan drie dagen koorts heeft
• Bij kinderen jonger dan drie maanden met koorts
• Als een kind af en toe even niet ademt.

Is er iemand ziek door het RS-virus dan kan een paracetamolzetpil helpen om de klachten te verminderen. Meestal zijn de klachten binnen een week verdwenen, maar soms kan het RS-virus een longontsteking veroorzaken. Opmerkelijk is dat dan juist de koorts verdwijnt. Iemand gaat vervolgens piepend en snel ademhalen en vaak trekt tussen de ribben de huid naar binnen. Ook bewegen de neusvleugels mee met de ademhaling (neusvleugelen). In sommige gevallen wordt het blauwgrijs rondom de mond en onder de nagels en treedt er sufheid op. Neem als je deze klachten (deels) signaleert direct contact op met de huisarts. Doe dit ook bij twijfel, zeker bij hele jonge kinderen en bij kwetsbare ouderen.