Ik ben misselijk en moet (soms) ook braken

Er is vrijwel niemand ter wereld die nooit misselijk is (geweest) en die nooit hoeft te braken (overgeven). Iedereen heeft dit weleens meegemaakt. Maar waarom word je misselijk en moet je hierbij soms braken en wat kun je doen als je er last van hebt?

Misselijkheid ontstaat, alhoewel je dat misschien wel zou denken, niet direct in de maag, maar in een specifieke plek in de hersenen; in het braakcentrum, dat in de hersenstam gelegen is. Deze hersenstam, die zich onderaan de schedel in het verlengde van het ruggenmerg bevindt, verbindt de grote en de kleine hersenen met het ruggenmerg. Het is verantwoordelijk voor de basisfuncties van ons lichaam. Denk hierbij aan de hartslag, maar ook aan de lichaamstemperatuur, ademhaling, bloeddruk, spijsvertering, het plassen, horen, de oogbewegingen en het voelen van beweging en zwaartekracht.

Als je misselijk wordt, dan is er een signaal naar het braakcentrum gestuurd dat er ergens iets mis is gegaan. Dit kan komen door maag- darmproblemen, zoals iets verkeerd eten of te vet eten, maar ook door prikkeling van het evenwichtsorgaan, stress, te veel alcohol of een zwangerschap. Ook bepaalde medicijnen kunnen verantwoordelijk zijn voor een misselijk gevoel. Dit zijn onder meer medicijnen die als chemokuur bij kanker worden gebruikt. Als je misselijk bent dan geef je over het algemeen niet over, terwijl het gevoel tot braken er wel is. De medische term voor misselijkheid is nausia. Dit woord is afgeleid van het Latijnse Nautia, wat zeeziekte betekent.

Braken

Als je misselijk bent door eten of door het drinken van te veel alcohol, dan lucht braken in de meeste gevallen wel wat op. Onder braken verstaan we het ledigen van de maag zonder dat dit tegen te houden is. De spieren van de slokdarm en de maag, die normaliter voedsel richting de darmen sturen, werken ineens tegengesteld, zodat het voedsel in golven teruggeleid wordt naar de mond. Als de maag eenmaal geleegd is en de voor het lichaam giftige stoffen grotendeels verwijderd zijn, komt de maag meestal wel weer tot rust en verdwijnt het misselijke gevoel.

Is het evenwichtsorgaan, dat zich in het binnenoor bevindt, de oorzaak van de misselijkheid dan wordt dit kinetose, reisziekte of bewegingsziekte, genoemd. Het ontstaat door een overgevoeligheid van het lichaam voor een contante passieve beweging van het lichaam in een bewegend voertuig (auto of boot). Deze vorm van misselijkheid komt het meeste voor bij kinderen, maar ook regelmatig bij vrouwen. Zij hebben er meer last van dan mannen, maar waarom dit zo is, is niet bekend.

Wat we wel weten, is dat er verkeerde zintuigelijke informatie naar de hersenen wordt gestuurd. De ogen geven door dat iemand stilzit, terwijl het evenwichtsorgaan een schommelende beweging meldt. Hierdoor raken de hersenen in de war en worden signalen afgegeven aan het braakcentrum, waardoor misselijkheid en soms ook braken optreedt.

Tips bij misselijkheid en braken

• Als iemand slechts relatief kort misselijk is en hooguit één of twee keer moet braken, dan volstaat rustig afwachten tot het overgaat.
• Als iemand vaker moet overgeven dan ligt uitdroging op de loer, zeker als er ook nog sprake is van diarree. Neem dan iedere tien minuten een klein slokje water of slappe thee. Het is ook verstandig om ORS (oral rehydration salts) in te nemen. Dit is in poedervorm te koop bij drogist en apotheek en wordt aangelegd met water. Het bevat specifieke zouten die uitdroging helpen tegengaan.
• Tegen misselijkheid kunnen medicijnen worden ingenomen. De meest voorgeschreven medicijnen zijn Domperidon en metoclopramide. Beide middelen openen de doorgang van de maag naar de darmen, waardoor de maag sneller leegt. Ook helpt cinnerazine in combinatie met chloorcyclyzinehydrochloride (Primatour), een antihistaminicum dat zonder recept verkrijgbaar is.

Wanneer is contact met een huisarts nodig?

Er zijn redenen om bij misselijkheid en/of braken contact met de huisarts op te nemen. Dit is het geval:

• Bij een suf gevoel of flauwvallen
• Als er langer dan een dag niet geplast wordt (bij kinderen onder de twee jaar een halve dag)
• Bij hevige buikpijn
• Bij bloed bij het braaksel.

Tot slot

Als je vragen hebt over misselijkheid en/of braken of je maakt je zorgen over uitdroging, neem dan contact op met de huisarts. Wil je meer informatie over de medicijnen die gegeven kunnen worden, vraag dan advies aan de apotheker.