Jicht

Jicht, in medische termen artritis urica of podagra genoemd, is een pijnlijke gewrichtsontsteking die meestal in de voet zit, maar die ook in andere gewrichten, zoals de enkel, knie of pols, kan voorkomen. Jicht valt onder de reumatische aandoeningen, waarbij reuma eigenlijk een verzamelnaam is voor veel aandoeningen van het bewegingsapparaat (gewrichten, spieren en pezen) die niet veroorzaakt zijn door een ongeval.

Er zijn verschillende soorten reuma die je grofweg kunt onderverdelen in vijf wat grotere groepen: artrose, artritis, jicht, osteoporose en weke delen reuma. Over artrose en artritis schreven we al eerder in onze blog: Het verschil tussen artritis en artrose. Deze keer dus aandacht voor jicht, de gewrichtsontsteking die veroorzaakt wordt door gekristalliseerd urinezuur, als gevolg van een te hoge urinezuurspiegel en die in Nederland voorkomt bij drie op de tien mensen.

Over jicht werd al in de vijfde eeuw voor Christus uitgebreid geschreven door de Griekse geneesheer Hippocrates. Dacht men toen en lange tijd daarna, dat jicht veroorzaakt werd door een teveel aan slijm dat naar de voeten was afgezakt, tegenwoordig weet men dat het niet goed afvoeren van urinezuur via de nieren, de oorzaak is van jicht.

Urinezuur is een normaal afvalproduct in het lichaam dat vrijkomt tijdens de stofwisseling. De stofwisseling is het proces waarbij op lichaamscelniveau stappen plaatsvinden om de ene stof om te zetten naar een andere om zo het lichaam te voorzien van energie om te kunnen functioneren. Veel mensen verwarren stofwisseling met spijsvertering, maar dit is dus niet hetzelfde. Bij het omzetten van de ene stof naar de andere, komen er ook afvalstoffen vrij die via bloed, lever, nieren en darmen worden afgevoerd in urine en ontlasting. Urinezuur is een afbraakproduct van purine, wat op zijn beurt weer vrijkomt bij het opruimen van lichaamscellen. Purine wordt in de lever omgezet in urinezuur.

Als de balans tussen de aanmaak en de afvoer van urinezuur verstoord is, bijvoorbeeld als de nieren niet voldoende functioneren of bij gebruik van bepaalde medicijnen, kan urinezuur zich opstapelen in het lichaam. Normaliter lost urinezuur op in het bloed, maar als de spiegel te hoog wordt, lukt dit niet meer. Het zuur slaat dan neer in de vorm van kristallen. Dit gebeurt op plekken waar de lichaamstemperatuur koeler en daardoor iets zuurder is, zoals in de voeten. Urinezuur gaat zo van vloeibaar naar vast.

De kristallen die gevormd worden, hebben een grillige naaldachtige vorm, waarop ons afweersysteem reageert met een ontstekingsreactie. Deze reactie geeft een pijnlijk en gezwollen gewricht. Waarom jicht bij de één wel ontstaat en bij de ander niet, is tot op heden niet echt duidelijk. Er is wel gebleken dat er mogelijk erfelijke factoren een rol spelen; jicht komt in sommige families vaker voor dan in andere.

Klachten bij jicht

Als iemand een aanval van jicht krijgt dan raken één of meer gewrichten ineens heftig ontstoken. Vaak gebeurt dit in het gewricht van de grote teen. De pijn is vaak heel erg en zelfs de aanraking van een sok of laken, kan onverdraaglijk zijn. De ontsteking komt vaak van het ene op het andere moment opzetten en kan in een aantal gevallen chronisch worden. Soms zorgen de neergeslagen kristallen voor jichtknobbels, zogenoemde tofi. Ze komen voor aan de ellebogen, vingers, aan de tenen en aan de buitenkant van de oorschelp. Een tofi kan kapotgaan. Als dit gebeurt, komt er een dikke krijtachtige vloeistof naar buiten. Het hebben van jicht geeft een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, waarschijnlijk omdat jicht vaak samengaat met een hoge bloeddruk.

Het verloop van een jichtaanval verschilt van persoon tot persoon. Een aantal mensen krijgt in het leven maar één aanval, maar bij anderen wordt de jicht chronisch en komen de aanvallen regelmatig terug. Het vervelende is dat deze aanvallen zich steeds sneller op elkaar volgen en dat de jicht zich meestal ook uitbreidt naar andere gewrichten. Deze gewrichten worden dan rood, voelen warm aan en zijn zeer pijnlijk. Het bewegen ervan is meestal bemoeilijkt.

Medicijnen bij jicht

Als iemand jicht heeft, kunnen bepaalde medicijnen de klachten verminderen. Meestal is een combinatie van medicijnen nodig die elkaar kunnen versterken. Zo zijn er ontstekingsremmende pijnstillers, NSAID’s, die een jichtaanval kunnen stoppen. Corticosteroïden in het geval een NSAID onvoldoende werkt, Colchicine, een medicijn dat bedoeld is gewrichtsontstekingen bij jicht te verminderen en Allopurinol, een medicijn dat de hoeveelheid urinezuur in het bloed vermindert. Slik je eenmaal Allopurinol dan moet je dit blijven slikken, omdat anders de hoeveelheid urinezuur weer toeneemt.

Naar alle waarschijnlijkheid geven bepaalde voedingsmiddelen een verhoogde kans op het ontstaan van jicht, met name producten die purine bevatten. Zo is het verstandig om met mate om te gaan met alcohol, maar ook met alcoholvrij bier omdat de gist in het lichaam omgezet wordt in purine.

Vermijd daarnaast zoveel mogelijk producten met fructose of suiker, als frisdrank, snoep en koek en eet zo min mogelijk purinerijk voedsel, zoals rood vlees, bepaalde vissoorten, orgaanvlees en zeevruchten.

Heb je vragen over jicht, ga hiermee dan naar je huisarts. Voor vragen over de medicatie, ga je het best naar je apotheker.