Kan proteaseremmer etacrynezuur helpen bij corona?

Als sinds het begin van de coronacrisis worden verschillende antivirale middelen ingezet als behandeling voor matig tot ernstig zieke COVID-19 patiënten. Sommige van deze medicijnen lijken wel een beetje effectief en soms worden symptomen minder heftig, maar over het algemeen blijken ze helaas niet in staat om de ziekte volledig onder controle te krijgen en de sterfte te verminderen.

Onlangs heeft men in het Amerikaanse Online Journal ‘Viruses’ echter een artikel gepubliceerd over de mogelijke werking van een sterk diureticum (vochtafdrijvend middel) genaamd etacrynezuur, dat een effectieve remmer zou kunnen zijn van de ziekteverschijnselen van COVID-19. Alhoewel deze publicatie nog slechts over de resultaten van een onderzoekt schrijft, durven de onderzoekers voorzichtig optimistisch te zijn over het gunstige effect van etacrynezuur als medicijn tegen dit coronavirus.

Een gastheercel

Om te begrijpen hoe dit antivirale medicijn werkt, is het goed om nog even terug te gaan naar wat een virus precies is. Een virus is een heel klein organisme dat met het blote oog niet zichtbaar is en dat alleen bestaat uit een beetje genetisch materiaal dat is ingepakt in een laagje eiwit (bij het coronavirus is dit het eiwit cysteïne). Om te kunnen ‘leven’ oftewel om zich te kunnen vermenigvuldigen, heeft een virus gastheercellen nodig. Sommige virussen komen ons lichaam binnen via ons voedsel, andere via seksuele activiteiten en het coronavirus doet dit via onze luchtwegen en via contact. Ieder virus heeft een eigen soort gastheercellen nodig, ze kunnen niet iedere cel zomaar binnendringen. Als het virus, in dit geval COVID-19, in contact komt met de voor hem geschikte cel, zal hij hierin zijn genetische informatie loslaten en zo de gastheercel overnemen. Deze zal zich gaan vermenigvuldigen met het losgelaten genetisch materiaal en maakt dus in plaats van de cel die het eerst was nu virus aan. Deze nieuw gemaakte virussen maken zich los van de gastheercel en dringen op hun beurt weer andere cellen binnen, waar hetzelfde gebeurt. Zo verspreidt het virus zich razendsnel en binnen no time word je ziek.

De protease 3CLpro

Om nu dat genetisch materiaal in een cel los te kunnen laten, moet het eiwit, dat er omheen zit en dat ervoor zorgt dat het materiaal niet ergens zomaar verloren gaat, eerst in kleine stukjes geknipt worden. Hiervoor is een specifiek enzym nodig; een protease. Voor COVID-19 blijkt de protease 3CLpro de protease die nodig is om het eiwit cysteïne te splitsen. Als er nu een medicijn gevonden kan worden dat zorgt dat het eiwit niet gesplitst wordt; een proteaseremmer, dan voorkom je dat het genetisch materiaal in een gastheercel wordt losgelaten en zal het virus zich ook niet kunnen vermenigvuldigen. Inmiddels is er al veel onderzoek gedaan naar verschillende proteaseremmers die ook ter bestrijding van andere virussen, zoals HIV worden gebruikt, maar tot nu toe dus zonder al te veel positief resultaat.

En dat is waar de proteaseremmer etacrynezuur misschien een positieve rol kan spelen. Deze remmer wordt tot nu toe als zeer sterk vochtafdrijvend middel toegediend bij mensen met cardiovasculaire nieraandoeningen. Uit laboratoriumonderzoek blijkt dat dit zuur ook werkt op de specifieke COVID-19 protease, 3CLpro en dat het zelfs al in lage concentraties de eiwitsplitsing voorkomt. Dit middel zou dus effectief ingezet kunnen worden in de bestrijding van COVID-19 bij met name ernstig zieke patiënten. Er is echter wel een maar aan dit medicijn. Omdat het een zeer sterk diureticum is, is er grote kans op aantasting van de vochtbalans in het lichaam. Deze moet dan ook voortdurend in de gaten gehouden worden en om uitdroging te voorkomen, moet in een aantal gevallen een vochtinfuus worden aangebracht. Dit betekent dat dit medicijn nooit in een thuissituatie gegeven kan worden en dat de patiënt altijd opgenomen moet worden in een ziekenhuis.

Het onderzoek naar de effectiviteit van dit medicijn zal nu op patiënten worden getest en hopelijk zijn de resultaten hiervan dusdanig positief dat we naast vaccineren ook een middel ter bestrijding van de ziekte hebben gevonden.