Obesitas (ernstig overgewicht)

Obesitas is een medische term voor ernstig overgewicht en wordt ook wel zwaarlijvigheid genoemd. Bij obesitas wordt er een te veel aan vet in het lichaam opgeslagen. Het woord obesitas komt oorspronkelijk van het Latijnse obesus dat volgevreten of vet betekent en mensen met obesitas worden ook obees genoemd.

Obees ben je als je een BMI hebt dat hoger is dan 30. Je BMI ook QI (Body Mass-Index of Queteletindex) geheten, is een index die de verhouding tussen het gewicht en de lengte van iemand weergeeft. Het wordt berekend door het lichaamsgewicht in kilo’s te delen door het kwadraat van de lengte in meters

Die Queteletindex is bedacht door een Belg; Adolphe Quetelet die leefde van 1796 tot 1874. Deze meneer was eigenlijk wiskundige en sterrenkundige, maar hij hield ook erg van het maken van verschillende statistieken over, wat hij zag als, de ‘gemiddelde mens’. In 1972 werden de waarden uit de Queteletindex gekoppeld aan mager, gezond en te zwaar en sinds de jaren negentig van de vorige eeuw wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de BMI als standaard gebruikt.

Toch is er wel kritiek op het gebruik van de BMI om te bepalen of iemand wel of niet een gezond gewicht heeft. In de BMI is namelijk het percentage vet in een lichaam niet duidelijk. Zo kunnen zwaar gespierde personen een hoog BMI hebben, terwijl ze nauwelijks vet hebben en dus niet obees zijn. Hun lichaamsbouw is anders.

In deze blog hanteren we wel de waarden uit de BMI /QI om te kunnen classificeren of iemand wel of niet een gezond gewicht heeft. Bij een waarde van 18,5 en minder, wordt gesproken van ondergewicht. Tussen de 18,5 en 25 spreekt men van een gezond gewicht en tussen 25 en 30 van overgewicht. Boven de 30 is er sprake van ernstig overgewicht en boven de 40 van ziekelijk overgewicht. Reken hier eenvoudig je BMI uit.

Hoe ontstaat overgewicht?

Overgewicht ontstaat als iemand voor langere tijd meer energie via eten en drinken binnenkrijgt dan dat nodig is voor verbranding. Dit te veel aan energie wordt opgeslagen in de vorm van vet, als reserve voor ‘barre tijden’. Daarnaast kan het hebben van stress van invloed zijn op gewichtstoename. Wetenschappers denken dat hierbij een verhoogde productie van het hormoon cortisol dat mede verantwoordelijk is voor vetopslag in de buik, in combinatie met slechter slapen en het maken van ongezonde voedingskeuzes, een rol speelt.

In 2021 had de helft van de Nederlandse bevolking boven de achttien jaar overgewicht. Vijftien procent hiervan had zelfs extreem overgewicht. Ook kinderen en adolescenten hebben in steeds toenemende mate last van overgewicht. Vijftien procent van de kinderen tussen de vier en zeventien jaar, had in 2021 een ongezond lichaamsgewicht en vier procent was echt obees. Bron: Voedingscentrum.nl

Mensen met overgewicht/obesitas hebben een verhoogde kans op het krijgen van gezondheidsproblemen. Zo is de kans op het krijgen van diabetes type 2 (suikerziekte) flink groter dan bij mensen met een gezond gewicht. Ook bestaat er een risico op het krijgen van hart- en vaatziekten, van gewrichtsontstekingen en – slijtage, van ademhalingsproblemen en van snurken en slaapapneu (het stokken van de ademhaling tijdens de slaap). Daarnaast neemt het ontstaan van verschillende soorten kanker, zoals darmkanker, slokdarmkanker en alvleesklierkanker toe.

Een behandeling

Obesitas wordt tegenwoordig erkend als een chronische aandoening, waarbij de balans in het lichaam ernstig is verstoord en de energieopname groter is dan het energieverbruik. Gewichtsafname is een logische stap naar genezing ervan, maar blijkt voor heel veel mensen enorm moeilijk. Velen doen regelmatige afvalpogingen die uiteindelijk weinig tot geen resultaat opleveren. Het is wetenschappelijk bewezen (bron Maxima Medisch Centrum – Obesitascentrum) dat meestal alleen een maagverkleinende operatie ook bariatrische chirurgie genoemd, een oplossing biedt. Een maagverkleining wordt vergoed vanuit de basisverzekering als er aan een aantal internationale richtlijnen wordt voldaan.

In een aantal gevallen kan met het voor langere tijd geven van speciale injecties, een gewichtsverlaging bereikt worden. Deze injecties met middelen als Ozempic, Victoza en Saxenta, zijn oorspronkelijk bedoeld voor mensen met diabetes type 2. In april 2023 publiceerden we een blog waarin we meer vertellen over afvallen met behulp van deze medicijnen. In deze blog gaven we een belangrijke waarschuwing, die we hier voor de volledigheid herhalen.

Nog even dit

Zowel Ozempic als Saxenda en Victoza, zijn in Nederland alleen op doktersrecept verkrijgbaar en dit is niet voor niets. Het is zeer belangrijk dat afvallen met behulp van injecties uitbreid gemonitord wordt door een arts. Op het internet zijn wel wegen te bewandelen om zonder een recept toch aan deze medicijnen te komen. Doe dit nooit! Medicijnen die niet volgens officiële kanalen, zoals medicijnen.nl, worden aangeboden, zijn vaak nep, vervuild of bevatten en foute dosering, met alle risico’s van dien. Naast dat het je veel geld kost, leg je ook je gezondheid in de waagschaal.

Heb je of iemand in je omgeving, last van overgewicht en wil je hierin verandering brengen? Ga dan naar je huisarts of naar een diëtist. Je kunt hier zonder verwijzing terecht. Heb je vragen over medicijnen die zouden kunnen helpen bij het afvallen, stel deze dan aan je apotheker.