Spierkrampen, waardoor ontstaan ze?

Iedereen heeft het wel eens meegemaakt; een plotselinge hevige pijn in bijvoorbeeld handen, voeten of kuiten die ook nog eens oncontroleerbaar is; spierkramp. Spierkramp is een volledige of gedeeltelijke plotselinge samentrekking van een spier, die optreedt tijdens of direct na het sporten, maar ook in rust en zelfs tijdens de slaap.

Tekst gaat verder onder de video

In ons lichaam zitten meer dan 600 spieren, die ervoor zorgen dat we kunnen bewegen. Dit kan omdat spieren uit weefsel bestaat (cellen) dat kan samentrekken en ontspannen.

Er zijn drie soorten spierweefsel:

• Dwarsgestreept spierweefsel
• Glad spierweefsel
• Hart spierweefsel

Dwarsgestreept spierweefsel

Onze skeletspieren bestaan uit dwarsgestreept spierweefsel. Ze zitten met behulp van pezen vast aan de botten en zorgen ervoor dat we goed kunnen bewegen. Deze spieren zijn bewust aan te sturen wat betekent dat jezelf kunt bepalen hoe je beweegt. Dwarsgestreept spierweefsel bestaat op zijn beurt weer uit twee verschillende soorten weefsels:

Type I spiervezels oftewel langzame of rode spiervezels

Deze spiervezels trekken langzaam samen en bevatten veel mitochondriën ofwel kleine energiefabriekjes die zorgen dat de vezels niet snel vermoeid raken. Ze leveren echter maar weinig kracht. Ze helpen ons rechtop te staan en te zitten en zijn, behalve als we in een hele diepe slaap zijn, continu aangespannen.

Type II spiervezels oftewel snelle of witte spiervezels

Dit zijn vezels die heel snel samentrekken waardoor ze veel kracht kunnen leveren. Deze krachtsinspanning is echter wel van korte duur; de spiervezels worden relatief snel moe.

Gladde spieren

Gladde spieren vinden we terug in de wanden van onze bloedvaten, in onze luchtwegen en in ons spijsverteringskanaal. Deze spieren kun je, anders dus dan de dwarsgestreepte spieren, niet zelf aansturen. Ze reageren op prikkels vanuit ons zenuwstelsel of hebben pacemakercellen. Deze pacemakercellen zorgen door een elektrische impuls die ze krijgen door de passage van natrium en kalium, voor een golvende beweging. Deze beweging veroorzaakt een kettingreactie. Gladde spieren zorgen er met een langzame beweging voor dat bloed, lucht en voedsel naar de plaats van bestemming worden getransporteerd.

Hartspieren

Hart spierweefsel bestaat uit spierweefsel dat zich ritmisch onwillekeurig aanspant, waardoor er bloed door het lichaam wordt gepompt.

Het aansturen van alle spierweefsels gebeurt door zenuwen die een signaal doorkrijgen vanuit de hersenen. Krijgt een spier het signaal om aan te spannen dan wordt hij dikker en korter. Hoe meer kracht er nodig is, hoe meer vezels er aanspannen. Wil de spier zich ontspannen, dan volgt opnieuw een signaal via de zenuw.

Spieren zorgen dus onder andere voor beweging en je kunt hierdoor bijvoorbeeld lopen, schrijven, zitten en andere dagelijkse dingen uitvoeren. Dingen waarbij je vaak helemaal niet stilstaat dat hiervoor de aansturing door spieren nodig is. Een daarvan is ervoor te zorgen dat je lichaam op de juiste temperatuur blijft. Heb je het bijvoorbeeld heel koud dan ga je bibberen of zelfs klappertanden. Hierdoor trekken heel veel kleine spierweefsels zich samen en wordt er door het vrijkomen van energie extra warmte opgewekt.

Er zijn verschillende problemen die spieren kunnen hebben. Zo is daar natuurlijk spierpijn, maar ook (nachtelijke) spierkramp kan optreden.

Spierpijn

Spierpijn wat ook myalgie wordt genoemd, komt op twee manieren tot uiting: direct tijdens of na het leveren van een inspanning of 24 - 48 uur na het leveren van een inspanning. Treedt de spierpijn direct op dan komt dit omdat er zich melkzuur heeft opgestapeld in de spier(en). Dit melkzuur geeft een prikkeling van de zenuw en dat veroorzaakt pijn. Melkzuur is een afvalstof die ontstaat als de cellen uit glucose energie maken om een prestatie te leveren. Dit melkzuur wordt afgebroken in de lever, maar die kan soms een plotselinge grote toename niet verwerken waardoor de afvalstoffen zich opstapelen in de spier.

Bij verlate spierpijn zijn er door belasting kleine scheurtjes ontstaan in het spierweefsel. Deze scheurtjes kunnen geen kwaad, ze zijn zelfs goed omdat ze de spier sterker maken. Dit omdat het lichaam tijdens het helen van de spier ‘overcompenseert’ oftewel het maakt extra weefsel aan om een volgende krachtsinspanning wel aan te kunnen.

Kramp

• Naast spierpijn geven, kan een spier ook onwillekeurig hevig samentrekken en kramp veroorzaken. Kramp geeft een felle pijn waardoor normaal functioneren op dat moment even niet mogelijk is. Spierkramp is meestal het gevolg van plaatselijk zuurstofgebrek dat veroorzaakt wordt door:
• Een te grote inspanning
• Vermoeidheid
• Kou
• Uitdroging
• Een verkeerde houding waardoor de bloedsomloop belemmerd wordt.

Spierkramp zien we het meest in de benen en dan met name in de kuiten, maar soms ook in de voeten of dijen. Vaak ontstaat het na een hevige inspanning maar ook ’s nachts tijdens de slaap hebben veel mensen er last van. Meestal duurt kramp niet zo heel lang en gaat het vanzelf weer over, alhoewel het hierop wachten wel heel pijnlijk kan zijn. Kramp kan ook overgaan als de spier goed gestrekt wordt. Heb je kramp in je kuit, ga dan op een been staan en buig je knie; hierdoor verlicht je de pijn vrijwel direct.

Soms is spierkramp het gevolg van een onevenwichtige voeding. Het is belangrijk om altijd voldoende (minimaal 1½ liter) water per dag te drinken Hierdoor worden afvalstoffen in spieren beter afgevoerd. Zorg ook dat je voldoende magnesium, calcium en kalium (spoorelementen) via voeding binnenkrijgt. Dit kan door het eten van peulvruchten, groente als spinazie en champignons, fruit, noten, zuivel, volkorenproducten en chocola.

Krijg je kramp, blijf dan beslist niet doorlopen, maar stop onmiddellijk. Kramp gaat anders namelijk niet over en de spier kan ernstig geblesseerd raken.