Staar of cataract

Bij staar dat ook cataract wordt genoemd, wordt de ooglens troebel en hierdoor wordt het zicht wazig. Dit komt omdat licht het netvlies minder goed kan bereiken. Voordat we vertellen hoe staar precies ontstaat en wat eraan te doen is, leggen we in deze blog eerst de werking van het oog uit.

Het oog

Een oog is en bolvormig zintuig van ongeveer 2,3 centimeter doorsnede. Via een zintuig kunnen we waarnemen en in dit geval is dat het zien van beelden uit de omgeving. Onze ogen bestaan voor het grootste gedeelte uit kwetsbare, zachte materialen. Om de ogen te beschermen, liggen ze dan ook in oogkassen en zijn ze aan de voorkant voorzien van oogleden en wimpers.

Ieder oog is opgebouwd uit een aantal onderdelen, elk met een eigen functie. Zo vinden we aan de binnenkant van het ooglid en aan de buitenkant van de oogbol het bindvlies (conjunctiva). Dit bindvlies bestaat uit slijmvlies en heeft als doel het oog te beschermen tegen invloeden van buitenaf, zoals stof, rook en vuil. In het bindvlies zitten kleine talgkliertjes – gobletcellen genoemd – die slijm produceren. Samen met traanvocht, vormen zij de traanfilm. Dit is een dun laagje vocht dat ervoor zorgt dat het oppervlak van het hoornvlies glad blijft, zodat het licht, dat in het oog valt, goed gebroken kan worden en we kunnen zien. Daarnaast voorkomt de traanfilm dat het oog uitdroogt.

Onder het bindvlies ligt het oogwit (sclera), dat ook de harde oogrok heet. Het oogwit is aan de voorzijde van het oog wat meer gebogen. Dit gedeelte is doorzichtig en wordt het hoornvlies (cornea) genoemd. Het hoornvlies bestaat op zijn beurt uit vijf verschillende lagen vol met zenuwvezels en is in totaal ongeveer een halve millimeter dik. Het heeft twee functies: het vormt een barrière tussen de buitenwereld en het oog en het zorgt dat er licht wordt doorgelaten. Omdat het hoornvlies een bolling heeft, werkt het ook direct als een soort lens, die twee keer de sterkte heeft van de eigenlijke ooglens.

Achter het hoornvlies ligt de iris, het regenboogvlies. De iris is verantwoordelijk voor de kleur van onze ogen. De hoeveelheid pigment in de pigmentcellen in de iris bepaalt de precieze kleur. Bruine ogen hebben veel pigment, blauwe ogen een stuk minder. De kleur van de ogen is erfelijk bepaald, daar kun je niets aan veranderen. De iris regelt de hoeveelheid licht dat het oog binnenkomt. Het licht valt binnen via de pupil, een opening in het midden. Deze pupil verandert, afhankelijk van de hoeveelheid licht, steeds van grootte. Twee spieren; een kringspier en een radiaalspier, in de iris zijn hier verantwoordelijk voor. Ook kan de pupil van grootte veranderen onder invloed van emoties; als we iets leuk vinden, worden onze pupillen groter en dit gebeurt ook als we ergens van schrikken.

Na de pupil volgt in het oog de ooglens, die van vorm kan veranderen (platter en boller), zodat we zowel dichtbij als veraf goed kunnen zien. Via de ooglens valt het licht op het netvlies (retina) dat achter in het oog ligt. Op het netvlies zitten twee soorten lichtgevoelige cellen; de staafjes en de kegeltjes. Deze cellen zetten licht om in signalen die via de oogzenuw naar de hersenen worden gestuurd, waar ze verwerkt worden tot de beelden die we zien.

Staar

Als je staar hebt, heb je dus last van een troebele lens. Door het troebel zijn, kan het licht niet goed genoeg op het netvlies vallen met als gevolg dat iemand waziger gaat zien. Dat troebel worden, ontstaat door een samenklontering van eiwitten die zich in de ooglens bevinden en meestal is dit een normaal gevolg van het verouderingsproces. Ook kan een troebele lens veroorzaakt worden door bepaalde medicijnen, door een stofwisselingsziekte of door een andere ziekte.

Staar heb je niet van de ene op de andere dag. Het is een relatief langzaam verlopend proces dat in eerste instantie niet echt opvalt. Op een gegeven moment wordt het zicht echter steeds waziger en worden kleuren steeds minder helder waargenomen. Ook komt dubbelzien voor bij het sluiten van een oog en de meeste mensen met staar zien vooral in het donker erg slecht. Staar zorgt ervoor dat je slechtziend wordt, maar leidt niet tot volledige blindheid.

Wat kun je aan staar doen?

Staar kan alleen verholpen worden door een operatie, er zijn geen medicijnen beschikbaar die de klachten kunnen verminderen. Tijdens een operatie wordt de troebele lens vervangen door een op maat gemaakte kunststoflens van de juiste sterkte. Er wordt hiervoor, onder plaatselijke verdoving met oogdruppels, een klein sneetje van twee à drie millimeter in het oog gemaakt. Hierdoor wordt de troebele lens eerst vergruisd en vervolgens afgezogen. Door het zelfde sneetje wordt daarna een vouwbare kunstlens in het oog gebracht. Deze lens ontvouwt zichzelf en hecht ook vanzelf vast. Het sneetje in het oog geneest eenvoudig. Een oogarts, die de staaroperatie uitvoert, zal nooit twee ogen tegelijkertijd opereren, om problemen met het zicht te voorkomen.

Heb je vragen over staar of over de behandeling ervan, neem dan contact op met je huisarts.