Hartfalen

Ons hart is het belangrijkste orgaan in ons lichaam. Zonder hart kunnen we niet leven. Samen met de longen, zorgt het hart ervoor dat al onze spieren, organen en cellen, voorzien worden van zuurstof en dat afvalstoffen ons lichaam weer kunnen verlaten. Eigenlijk is ons hart niets meer en niets minder dan een holle spier, met als enige taak bloed rond te pompen door het lichaam.

Een hart bestaat uit twee helften, die ieder weer bestaan uit een boezem en een kamer. Beide helften worden gescheiden door een tussenschot van spierweefsel: het septum. De linkerkant van het hart verwerkt het zuurstofrijke bloed en de rechter kant het zuurstofarme bloed. Omdat zuurstofrijk bloed door het hele lichaam (van top tot teen) gepompt moet worden, heeft de linkerhartkamer een dikkere spierwand dan de rechter.

Het samentrekken en het ontspannen van het hart, gebeurt via een prikkelgeleidingssysteem; cellen in de hartspier die het vermogen hebben om een elektrische prikkel snel te geleiden. Deze prikkel begint vanuit de sinusknoop – een soort natuurlijke pacemaker - en is te vergelijken met een bliksemschicht. De prikkel komt aan bij de AV-knoop die zorgt voor een kleine vertraging in de geleiding (een afremming) van zo’n kwart seconde. Daarna vervolgt de prikkel zijn weg naar de bundel van His. Door de vertraging door de AV-knoop, trekt het hart in twee fasen samen; eerst trekken de boezems samen en vervolgens de kamers.

Per minuut pompt het hart vier tot vijf liter bloed rond in het lichaam. Dit gebeurt via een stelsel van bloedvaten: de slagaders en de aders. Om dit te kunnen doen, trekt het hart met een bepaalde snelheid en in een vast stramien, samen. In rust is dit gemiddeld zeventig keer per minuut. Als er sprake is van hartfalen, dan pompt het hart niet genoeg bloed door het lichaam heen, waardoor er onvoldoende vocht wordt afgevoerd en de organen en spieren niet voldoende zuurstof en voedingsstoffen krijgen. Hartfalen komt relatief veel voor in Nederland. Ieder jaar komen er zo’n veertigduizend nieuw patiënten bij, waarvan er iets meer vrouw zijn dan man.

De vormen van hartfalen

Er zijn twee verschillende vormen van hartfalen: een minder goed samentrekkende hartspier en een stijve hartspier.

Bij een minder goed samentrekkende hartspier is de hartspier vergroot, slapper en dunner dan normaal. Door een verminderde spierkracht wordt het bloed niet goed weggepompt. Een andere naam voor deze vorm van hartfalen is: hartfalen met een verminderde (linker) kamerfunctie.

Door een stijve hartspier kan het hart niet goed ontspannen, zodat het zich niet goed kan vullen met bloed. Per hartslag wordt dan ook minder bloed door het lichaam gepompt. Deze vorm heet hartfalen met behouden van (linker) kamerfunctie.

Als iemand last heeft van hartfalen dan geeft dit allerlei klachten, die veelal in de loop van de tijd steeds erger worden en op een gegeven moment niet alleen meer bij inspanning, maar ook in rust, voorkomen. Klachten zijn onder andere:

• Snel buiten adem zijn
• Vocht vasthouden
• Vermoeidheid
• Slecht slapen
• Koude handen en voeten
• Verminderde eetlust
• Concentratieverlies.

Oorzaken van hartfalen

Hartfalen kan verschillende oorzaken hebben, zoals:

• Hoge bloeddruk
• Een hartinfarct
• Hartritmestoornis
• Onvoldoende werkende hartkleppen
• ;Een ziekte van de hartspier (cardiomyopathie).

Ook kunnen problemen met de nieren, te veel alcohol, roken en soms een virusinfectie tot hartfalen leiden. Heb je eenmaal hartfalen, dan is dit onomkeerbaar en dus niet te genezen. Gelukkig kunnen met de juiste medicatie en met een gezonde leefstijl de klachten wel verminderen en kan achteruitgang deels voorkomen worden. Als medicatie kunnen ACE-remmers worden voorgeschreven, evenals Bètablokkers en plastabletten. Zelf kun je door gezond te leven de klachten van hartfalen verminderen.

Tips hierbij zijn:

• Het hebben van een gezond gewicht – ben je te zwaar, val dan af;
• Eet zo min mogelijk zout
• Drink niet te veel vocht in een keer en drink bij ernstig hartfalen niet meer dan anderhalve liter per dag
• Drink geen alcohol
• Gebruik geen zoutvervangers met kaliumzouten
• Leg een extra kussen onder het hoofdeind als platliggen kortademigheid veroorzaakt.

Tot slot

Als je denkt klachten te hebben die lijken op die van hartfalen, neem dan direct contact op met de huisarts. Wordt je ernstig kortademig zonder inspanning, bel dan meteen 112. Heb je vragen over medicijnen of de bijwerkingen ervan, stel deze dan aan je apotheker.