Gastro-oesofageale reflux; brandend maagzuur

Voor veel mensen is het een bekend fenomeen; het hebben van oprispingen, een opgeblazen gevoel en/of een brandend gevoel achter het borstbeen of in de slokdarm. Al deze klachten worden over het algemeen veroorzaakt door reflux. Bij reflux, wat letterlijk terugvloeien betekent, stroomt er maagzuur vanuit de maag terug naar de slokdarm door een niet goed afsluitende sluitspier tussen de slokdarm en de maag. Reflux komt wereldwijd veel voor, maar in de westerse wereld vaker dan op andere plekken. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het voedingspatroon, maar ook met leefstijl en overgewicht.

Als we ons voedsel tot ons nemen, dan gaat dit via de slokdarm (oesophagus) naar de maag, waar een deel van de vertering plaatsvindt. De slokdarm mondt, via een opening in het middenrif (diafragma), de spier die de scheiding vormt tussen de borst- en de buikholte, uit in de maag. Precies op deze plaats maakt de slokdarm een scherpe hoek, die de hoek van Lis wordt genoemd. Deze hoek wordt nog scherper als de maag gevuld wordt, tijdens eten en drinken en het middenrif samentrekt. Zo fungeert het als het ware als een klep en wordt voorkomen dat de inhoud van de maag terugvloeit naar de slokdarm. Als de opening in het middenrif te groot is, wordt de natuurlijke hoekstand verstoord en kan er maaginhoud teruglopen in de slokdarm. Dit komt meestal voor als iemand ligt of voorover buigt.

Maagzuur

De maag speelt een zeer belangrijke rol bij de vertering van ons voedsel, nodig om te kunnen functioneren. In de maag wordt het voedsel kleingemaakt, zodat het in kleine stukjes richting de darmen gaat. Hier worden de voedingsstoffen vervolgens weer gefilterd om zo aan het bloed en de cellen te kunnen worden afgegeven. Om die kleine stukjes mogelijk te maken en om schadelijke bacteriën, meegekomen met het voedsel, te doden, wordt er in het bovenste gedeelte van de maag maagsap toegevoegd. Per 24 uur wordt er door speciale kliertjes ongeveer anderhalve liter maagsap geproduceerd. Deze productie begint zodra we iets eten, maar ook als we alleen eten zien of ruiken.

Maagsap bestaat uit verschillende stoffen, waarvan zoutzuur, slijm en spijsverteringsenzymen de belangrijkste zijn. Het zoutzuur is een erg sterk en zeer agressief zuur, dat zelfs heel gemakkelijk dwars door papier kan branden. De binnenkant van de maag is dan ook bekleed met een dikke slijmlaag om zo te voorkomen dat maagzuur de eigen maag aantast. Dit zoutzuur zorgt ervoor dat het voedsel toegankelijk wordt voor de spijsverteringsenzymen, zodat de vertering een vervolg kan krijgen.

Stroomt nu door een verandering in de hoek van Lis, de zure maaginhoud terug naar de slokdarm, dan geeft dit vervelende klachten, zoals:

• Een zeurende of brandende pijn achter het borstbeen.
• Zure oprispingen.
• Irritatie of ontsteking van de slokdarm.
• Heesheid en/of hoesten.

Wat kun je doen?

Heel soms is het bij zeer ernstige klachten verstandig om te opereren, waarbij het maaggedeelte dat zich in de borstholte bevindt, wordt teruggebracht in de buikholte, maar meestal wordt een veel meer terughoudende behandeling voorgesteld:

• Afvallen, in geval van overgewicht. Te veel gewicht zorgt voor een hogere druk op de buik.
• Stoppen met roken.
• Matigen met alcohol.
• Het hoofdeinde van het bed wat hoger zetten.
• Opletten met vet/gekruid voedsel, cafeïne, chocola en koolzuur.
• Het voorschrijven van maagzuurremmers.

Maagzuurremmers zijn dan onder meer medicijnen die vallen onder de noemer van de anticida, zoals Rennie®, Maalox® en Gaviscon®. Deze medicijnen neutraliseren het maagzuur en werken zeer snel, binnen vijf minuten. Hun effect is helaas ook maar van korte duur, ze zijn in minder dan een uur uitgewerkt.

Andere maagzuurremmers zijn de zogenoemde histamine 2 receptor antagonisten (H2RA), zoals Zantac®. Zijn verminderen het afscheiden van zuur door cellen te blokkeren die maagzuur aanmaken. Aangezien de maag went aan deze medicijnen, zijn ze niet geschikt voor langdurig gebruik.

Vaak worden dan ook PPI’s; proton pomp inhibitors, voorgeschreven. Medicijnen die ook zonder recept te koop zijn en waarvoor door de ziektekostenverzekering over het algemeen geen vergoeding wordt gegeven. Bekende namen zijn omeprazol en pantoprazol. Zij zorgen dat de productie van maagzuur vermindert.

Enkele tips bij brandend maagzuur

• Verdeel de maaltijden gelijkmatig over de dag.
• Eet nooit binnen drie uur voor het slapengaan.
• Ga nooit direct na het eten liggen.
• Zorg voor een gezond gewicht.
• Buig niet voorover, maar zak door de knieën.
• Rook niet en matig met alcohol.
• Ben voorzichtig met vet en gekruid voedsel en met voedsel dat de maag prikkelt, zoals vruchtensap, chocola en koolzuurhoudende dranken.
• Zet het hoofdeinde van het bed vijftien centimeter hoger dan het voeteneinde, maar leg geen extra kussen onder het hoofd. Dit zorgt voor extra druk in de buik, door een grotere knik van het lichaam.

Tot slot

Heb je refluxklachten, blijf hiermee dan niet rondlopen en vraag je huisarts om advies. Heb je vragen over maagzuurremmers, neem dan contact op met je apotheker.